Viraj tekniği

İnsan bilinçli bir şekilde öğrenene kadar (ya da biri anlatana kadar) viraj almasını genelde bilmiyoruz. Geçen yıl GPA'da verdiğim akşam brifinglerinde kontra tekniğinden bahsetmiştim, kimse yüzüme inanmış gibi bakmıyordu. (Ki bir gün sonra ben Balıkaşıran inişinde 90 km/s.'i gördüm (arka jantı yamuk bir MTB ile ve GPS ile ölçerek) Ayrıca virajları 70-75'le rahat alıyordum. Sonra bir kaç kişi dediklerimi uygulamış, hepsi "abi hayatımızda ilk defa bu kadar hızlı ve güvenli viraja girebildik" dediler.

Olay şu:
Her 2 tekerli araç 10-20 Km hızlardan sonra gidonu kırdığınız yerin tersine yatma eğilimindedir. 2 tekerli araçlar da uçaklar gibi ancak yatarak viraj alır. Burda yatmak hafifçe aracın eğilmesi demektir. Bunun açıklaması oldukça uzun. Jiroskopik etkiler vs. İngilizce bilenler "counter steering", Türkçe için "viraj kontra tekniği" yazın google'da çıksın. Hatta videoları bile var. 2 tekerli araçların (belli bir sürat üstünde) başka türlü viraj alması mümkün değildir.Buna alıştığımız için böyle olduğundan haberimiz yok.

Sonuç olarak benim viraja hızlı girebilmemin açıklaması:
1- Merkazkaç etkisine direnerek yattığım tarafın dışına gidonu hafifçe ittiriyorum. (Deneyin göreceksiniz milim ittirmek bile bisikleti ters tarafa hemen yatırır.) Motorcu Rossi nin viraj alırken ön tekerine bakın: ya teker virajın azıcık dışına bakıyordur, ya da düz görünüyordur. O süratte gidonu oldukça büyük bir kuvvetle virajın dışına itiyordur. Bu motosiket kurslarında temel viraj tekniğinin 1. kuralıdır. Düz yolda bile deneseniz ilk ittirme anında bisiklet terse yatıp yine düzelecektir.

2- Ağırlık transferi: Dıştaki pedalı aşağı alın (Tersini düşünemiyorum zaten)ve tüm vücudunuzun ağırlığını dıştaki pedala verin. (Seleye oturuyor gibi olacaksınız ama aslında poponuz sadece seleye değiyor olsun.) Böylece ağırlık merkezi aşağı kayacak, lastiklerin yeri tutması daha iyi olacaktır.)

3- Bakış açısı:
Biz insanlar (hayvanları bilmiyorum. ) gözümüzün baktığı yere gitme eğilimdeyiz.. (Bu yüzden yoldaki çukura, taşa bakıp kalırsanız küüüt diye üstüne çıkarsınız )Dolayısıyla viraj alırken hemen bisikletin önüne değil virajın çıkışına bakın.Hep uzağa bakın. (Uzağa bakarken merak etmeyin baktığınız nokta ile bulunduğunuz nokta arasında kalan bölüm de algılamanız içindedir..Algılayamadığınız bir cisim vb varsa anlık olarak yakına bakışlarla da yoldaki sorunu anlayın.

4- Giriş çizgisi. Sola dönen virajda yolun en sağına yakın, sağa dönen virajda (2 şeritli yol ise VE trafik izin veriyorsa) yolun ortasına yakın yerden viraja girmeniz gerekiyor. Bu 2. durum motosiklet için kesin kuraldır ama bisiklet motorlu araç hızında olmadığı için her zaman geçerli olmaz. Bu çizgilerin açıklaması: Sola virajda en sağda olursanız viraj içinde neler olup bittiğini daha erken görürsünüz ve önlem almanız daha çabuk olur. (mesela öndeki kamyondan bir buzdolabı düşmüş) Aynı şekilde sağa virajda yolun ortasına yakın (karşı şeride geçmeden) viraj alırsanız, kulağa tuhaf gelse bile olayları daha erken algılıyorsunuz. Ayrıca gidiş çizginiz daha az keskin oluyor.Tabi her tarafı açıklık virajlı bir yolda hiç araç yoksa yarışçılar gibi apex'leri kullanabilirsiniz.

5- Bir de viraja duramayacağınız hızlarla veya tersi çok düşük hızla girmeyin. (2.sinin bir tehlikesi yok tabi ama zaman kaybı). Virajda mümkünse fren yapmayın ve pedal basmayın. Virajın "ok ucu" yani yolun sağının ve solunun birleştiği nokta size yaklaşıyorsa virajın radiusu daralıyor, (viraj keskinleşiyor) uzaklaşıyorsa viraj azalıyor demektir. İşte burada yol çizgisinin önemi ortaya çıkıyor. Bunu "okumak" alışkanlık istiyor. Oldu ki viraja hızlı girdiğinizi anladınız, ya viraj dışına çıkacaksınız ya da frenleyip büyük bir olasılıkla kayıp düşeceksiniz.

Yapacağınız şudur:
Kontrayı bilinçli ve emin bir şekilde uygulayın ve dıştaki bacağınıza verin ağırlığınızı. Büyük bir olasılıkla tehlikeyi atlatırsınız. (Bunları bilmediğim çok eski yıllarda benim de başıma çok gelmişti bu ufak kazalar.)

Kazasız günler.
Gürsel

Şöye sorayım;
Sola dönen virajda yolun en sağına yakın vairajı alıyorum.
Bisikleti saola yatırdım.
Seleye hafifçe ağırlık verip, aırlık merkezini sağa vereceğim
Gidonu sağa soğru iteceğim doğru mu?
Bu itiş ne kadar olacak, gidon hafifçe sağamı kırılacak?

abi teşekkürler işime çok yarayacak gibi görünüyor...

tecrübelerinin bizlere böyle aktarımının devamını diliyoruz...

Teşekkür ederim.

Virajlara girerken döneceğiniz yönün tam tersinden başlamakla birlikte virajın tam ortasında virajın en iç noktasına bitişinde ise yine en dış noktasında olacak şekilde dönüşü tamamlamak gerekiyor. Böylece yolun virajdaki genişliğine de bağlı olarak dönüşü en geniş açıyla tamamlamış oluruz. Bu da yolu önemsenmeyecek kadar uzatsa da (0,5 - 1 metre belki) virajın keskinliğinin azalması sayesinde çok daha süratli alabilmeyi sağlar.

Abi aslında aynı şeyleri yazıyorum ama bir de benim gibi çok teknik terim bilmeyenler de anlayabilsin diye tekrarlıyorum yanlış anlama lütfen. Ben otomobil programlarında aynı tekniği izleyerek öğrenmiştim. Uygulamada da sonuçta denge sağlamak gerektiği için nasıl uygulanacağını denemeyle öğrenmiştim.

Ağırlığın bisikletin üzerinde yani yatılan tarafın tersindeki ayağa vermek ise bisiklet yatay konumda olduğu için virajın dışına doğru itilmekte olmasıyla alakalı. Buna vücudumuzun ağırlığı da aynı yönde katkı yapıyor ve düz sürüşte yerçekimi etkisiyle dikey olarak yere yönlenen ve lastiklerin yola yapışmasını sağlayan kuvvet yatay olarak kaydırmaya yönelik çalışıyor. Ancak bahsedildiği şekilde ağırlık merkezi değiştirildiğinde yola nazaran yatay konumda olan lastiklere yanal bir baskı uygulanması neticesinde nispeten yere doğru bir basınç sağlandığından tutunma becerisi artıyor. Tabii acemilikte alışma devresi gerekecektir ama ben çok da ciddi ilgilenmediğim 10 yıl kadar önceki zamanlarda yatık taraftaki pedalın yere değdiği noktaya kadar yatırabiliyordum. Ama ilginç bir durum var, genelde katettiğim yolda bir yerde buna ihtiyaç duyacağım bir nokta vardı ve bu noktadan sağa dönülüyordu, bu dönüşü iyi yapıyordum gerçekten de viraj da gözüm kapalı dönecek kadar ezberimdeydi artık. Ama dönüşte aynı yerden geçmediğim için sola dönüşlerde tecrübem sıfır diyebilirim. Buradan da her iki yön için de alıştırma yapmak gerektiği ortaya çıkıyor. Şimdi ise oldukça sakin bir kullanıcı olsam da gezilerimizde tanımadığımız yollarda aniden karşımıza çıkan virajlarda faydasını görüyorum.

Ayrıca gerçekten de uzağa, ileriye bakmak çok önemli, çünkü o hız ve pozisyonda son anda farkedeceğiniz durumlardan kurtulmak mümkün değil ve virajdaki dış - iç - dış sıralamasını sağlayabilmek için en iyi açının ne olduğunu görebilmek lazım. Yoksa viraja en dıştan başlarsınız ama iç noktada ve bitişte en dış noktada yoldan çıkmanız büyük olasılıktır. En basitinden virajı en verimli şekilde geçememiş olursunuz. Saygılar.

Bende hızlı girilen virajlarda bunu geç farkedip kuvvetli frenleme yapmanın çok kötü sonuçlara yol açabileceğini belirtmek isterim.Merkezkaç kuvvetinden aniden kurtulduğunuz için aniden virajın dışına çıkıyorsunuz.Otomobil kullanırken başıma geldi,Allah'tan yolun kenarı müsait olduğu için ucuz atlattım.

Bu resim biraz yardımcı olur sanırım.

https://i.hizliresim.com/y0DQzM.jpg

Bu motosikletteki pozisyon bisiklete uymaz gibi geliyor. Sonuçta motorun ağırlığı fazla olduğu için ve patinaj yaptığı için dengeleme amacıyla bu pozisyon tercih edilmiş olabilir. Bisiklette ise sağ tarafa düşersiniz aynı pozisyonda bence. Aksine bisiklet yatık kullanıcı dik olmalı.

Öyle ise teknik ne olmalı?

Tabii bisiklette hiç bir zaman ön teker açısı böyle olmuyor. Olsa olsa düz görünür. Burada yüksek bir sürat çok fazla merkezkaç kuvveti var. Ayrıca motorun kütlesi. Ama foto tam benim yazmak istediğimi açıklıyor. Buna inanmak istemeyenlere kanıt.

dns ayarlarını 4.2.2.4 ve 4.2.2.5 yaptıktan sonra aşağıdaki linke tıklayınız (böylece youtube ye hiçbir sitenin aracılığı olmadan girebilirsiniz) gürsel abinin tam olarak anlatmak istediğini görüntülü olarak anlama imkanı bulabilirsiniz.

buyrun: (link)

Arkadaşlar. Virajda terse ittirin derken bu ittirme olayı milimler düzeyinde. 10 cm ittirseniz o kadar ters tarafa yatarsınız ki düşersiniz. Gerçi bunu isteyerek yapabilmek yine de çok zor. İttirmek derken bir anlamda gidona direnmek oluyor. Ama prensip olarak itiliyor, milim de olsa. Aslında herkes bunu bilmeden uyguluyor. Öğrenirken tuhaf geliyor. 2 tekerli her araç başka türlü dönemez. Denemesi bedava. saatte 10-20 ile düz yolda giderken bile gidonu bir yöne ittirin. ilk anda bakın bisiklet ne tarafa yatıyor. Tabi burda viraj olmadığı için bisiklet hemen düzelip düz gitmeye devam edecektir.. (Youtube da bu da var. Yani bisikletle göstermişler) Geçen gün motorla giderken deneme yaptım. Bildiğimizi sandığımız yöntemle mümkün değil dönmek. İlle de ters tarafa yatıyor motor. Bisiklet de teorik olarak aynı..Yonca kavşaklarda motorun gidonu 1 cm ittirsem bile motor anında cevap verip virajın ta içine düşüyorum. Yani o kadar hassas ki hafifçe dokunmak(ittirmek) yetiyor. Moto GP lerde ancak 5-10 CM kadar ittiriyorlar. (Yukarıdaki foto çok güzel örneği.) Oradaki güçler muazzam tabii ki..Bu olayın etkisini bisiklette ancak yüksek süratlerde fark ediyorsunuz.

Düzeltme: Seleye ağırlık verilmiyor, dıştaki pedala ağırlık veriliyor. Gidonu belirgin bir şekilde itmiyorsunuz. Milimler cinsinden. Ama bu etki ancak yüksek süratte belirgin oluyor. Yani düşük süratlerde zaten bunu düşünmenize gerek yok ama bilmeden yapıyorsunuz aslında. Sorun daha yüksek süratlerde virajın dışına çıkmamak. Bu itme o kadar az ki sizi dışarıdan izleyen bir kişi gidonu terse ittirdiğinizi anlamıyor. Ama ön teker açınızın döndüğünüz yöne değil de düz durduğunu görebilir.

Bu gün deneme şansı buldum.Gerçekten çok etkili bir teknik.

Zaten gidonu virajın ters yönüne o kadar itilmesi gibi bir durum olamaz. İstemsiz olarak denge kurmak için ancak milim itebiliyorsunuz. Ağır 250* kg lık motorla ort. 12 kg bisiklet aynı olmaz ve aynı hızlarda da dönemeyiz.O kadar prof. ve geniş lastiklerimiz yok. Fotoda anlatılmak istenen bariz olarak göründüğü için bu fotoyu koydum.

Hatırlıyorum da gerçekten öyleydi.

Tekniğin basit uygulanışının videosu ''el bırakarak anlatılmış''

Resimde motor biraz power slide'a girmiş gibi.

Counter -steering olayı tek ve gerçektir. "Uygulanmaz öyle değil" falan diyenlere özellikle motorsiklet kurslarında değişik şekillerde gösteriliyor.

Bir soru; anlatılanlara göre virajın dışındaki pedala ağırlık vereceğiz. Diyelim dönerken motorlu resimdeki pozisyonu alabildik. O durumda dıştaki pedala nasıl ağırlık vereceğiz anlamadım?

Eğer anlatılmak istenen o motordaki pozisyonsa ki ben yanlış anlamışım demektir, bu pozisyonun gerekçesi motorun yatabileceği belirli bir eğim olmasındandır. Daha fazla yattığında gövde parçaları yere değdiği anda lastikler yerden kesilir. Burada motosiklet olabildiğince (elbette belli bir açısı var) dik dururken binici ağırlığını merkezkaç kuvvetine ters olacak şekilde kullanarak motorun merkezkaç kuvveti etkisiyle viraj dışına doğru devrilerek savrulmasını engellemeye çalışıyor. Bu yöntem sadece bu yarışlarda değil motorun yanındaki sepet de takılı olarak yapılan yarışlarda sepette oturan kişi ile beraber uygulanıyor. Nitekim o motorlarda makinenin yatması gibi bir durum hiç sözkonusu değil.

Sepetli motorlarda bildiğim kadarıyla counter-steering yapılmaz. Araba gibi kullanılır direksiyon; Gürsel Abi OMM ya da diğerlerinde side-car gösteriyorlar mıydı? Arkadaşlar konuyu çok fazla motor-bisiklet paraleline çekip klavye başında öğrenmektense çıkıp deneyerek öğrenmekte fayda var. Hergün biraz daha hızlı olacağınıza eminim.

Merhaba. Motor kurslarında sepetli motorla ilgili bir eğitim verildiğini duymadım. O 2 tekerli araç sınıfından çıkıyor. Konuyla ilgisi yok dediğin gibi. O foto sadece dönerken anlattığım olayın kanıtı olarak orda duruyor. Bu fotodaki adamın duruşuyla bisiklet duruşunun ilgisi yok. O fotonun amacı ileri derecede kontra tekniğinin bir uygulamasını göstermek.Bisikletle dönerken a motorcu gibi olmamıza imkan yok.. Kütleler, hızlar, jiroskopik etkiler hepsi farklı boyutta.

yaminkutlu, biraz anlatır mısın Yamin? Nasıl bir yolda denedin? Süratin neydi? Arkadaşlar ben bunu zaten keskin virajları daha hızlı ve güvenli alabilmek için kullanıyorum.. Çoğunlukla viraj almak için ağırlık transferi yeterli oluyor.Gerçi burda da aynı olay devreye giriyor ama fark etmiyoruz. Şunu da yazayım; bu motorcular için en temel teknik. Bunu bilmeyen motor kullanıyorum diyemez. (link)

Bisiklette olay daha farklı tabii ki. 10 yıl bisiklete bunu bilmeden binebilirsiniz normal süratlerde kullanıyorsanız..Tabii 70-80 km saatlerle viraj alan pek insan olmadığı için konusu olmuyor hiç.. Dün motorla giderken denemeler yaptım. Sağ elimi kendime çekiyorum, motor inatçı keçi gibi sola çekiyor. Çok çekince anında yatmaya kalkıyor. Çooook tehlikeli...

Selamlar.

ben biraz yeniyim anlatılmak isteneni anladım sayılır ama virajın tesi hangi yön oluyor viraj sağasa solamı gidonu iteceğiz yha yardım !

evet yazdığın cümle doğru , viraj sağaysa, sola iteceksin gidonu ama cok az.

Bunu bilmeyip, burada öğrenen arkadaşların Gürsel abiye 3 kat fazla teşekkür etmesi lazım. Zira iki tekerlekli aletlerin en temel viraj tekniğidir.

Bu teknik yararlı olmasının dışında, motosiklet üzerinde uygulandığında. Aletten alınan zevkide ikiye katlar.
Bisikletci arkadaşların bilmemesi bir nebze doğal karşılanabilir. Hatta genelde yavaş sürdüğümüz için (ben yavaş takılıyorum) gereksiz olduğunu bile düşünmek normaldir diyebilim.
Fakat biliyorsunuz, Çin malı motosikletlerle trafikte yol alan motosiklet sayısıda oldukça arttı. Buradan herkese motosikletci arkadaşları uyarmalarını tavsiye ediyorum . Uyarırken şu küçük noktayıda onlara hatırlatmakta fayda var; Amotisörleri gereğinden yumuşak ve geri tepmesi kuvvetli olan motosikletlerde (çoğu çin malı böyle oluyor) bu tekniği kullanırken, aman ha çok fazla zorlamasınlar. Çünkü bu teknikle viraj alındığında virajı alma hızı neredeyse iki katına çıkıyor. Bu süratte de ,pürüssüz yada ıslak bir asfalat, yada ufak bir tümsek yol tutuşunuzu anında düşürebilir. Altınızda RR varsa pek bişey farketmiyor. Ama asya motor varsa motorunuza gereğinden fazla güvenmeyin derim.

Bisikletin üzerinde deneyip, farkı anlamak zor olabilir. İmkanınız varsa nispeten kalın tekerlekli bir motosiklette denerseniz neler kaybettiğinizi anlarsınız.