V fren montajı ve ayarı

Türko

Sunroofa değil gökyüzüne inananlar
Kayıt
11 Nisan 2014
Mesaj
2.001
Tepki
3.144
Şehir
Ankara
Başlangıç
2015—16
Bisiklet
Scott
Bisiklet türü
Yol bisikleti
V-Brake tabir edilen fren tipi herhalde günümüzde bisikletlerde en yaygın olan ya da yakında öyle olacak fren tipi. Ayar ve montaj için gerekli olan adımları beraber inceleyelim. Kolay anlaşılması için üzerinde lastik bulunmayan bir jantta gösteriyoruz. Vites montajından önce bakmanız gereken bir nokta jant duvarı kalınlığı. Dünyanın önde gelen jant üreticilerinden Mavic jantların 0,9-1mm duvar kalınlığına ulaşıldığında değiştirilmesini tavsiye ediyor.

Yine montaj esnasında dikkat edilmesi gereken bir nokta eğer ilk defa V-Brake takacaksanız bunu mutlaka orjinal fren elcikleriyle beraber takım halinde takmanız. Shimano, Avid gibi V-Brake üreticileri aksi takdirde fren dozajının zorlaşacağı ve tehlikeli durumların ortaya çıkacağı konusunda uyarıyorlar.
Doğal olarak fren elciklerinizin takıldığını kabul edersek dikkat etmeniz gereken ilk nokta ön amortisörünüzdeki ya da çatalınızdaki fren ayaklarının gres ile yeteri kadar yağlanmıs olması. Bu fren dozunu rahat kontrol etmeniz ve fren kollarının kolay hareket etmesi için gerekli.



Fren ayakları iyi yağlamak gerek
Akabinde fren kolunu ayağına oturtmak gerekiyor. Burada mühim olan nokta fren kolunun arkasında yer alan ufak pimin fren ayağında öngörülmüş deliğe girmesi. Bu sayede kolun yay sistemi muntazam çalışıyor. Vida sıkımı konusunda dikkat edilecek nokta çok fazla sıkmamak, fren kolunun oynama yapmaması yeterli.



Vidalama
koluna sıkıştırılması. Akabinde yine elcikteki vida çözüldüğü zaman pabuçlar janttan açılacak ve janta tamamen paralel durumda duracaklardır. Fren pabuçlarının janta olan pozisyonları pabuçların arkasındaki allen anahtar yuvalarından ayarlanıyor. Burada pabuçların janta uzaklığı ve duruş açıları „spacer“ tabir edilen ufak halkalar aracılığıyla sabitleniyor. Montaj esnasında yapılabilecek bir hile, elciklerdeki vidanın (bkz. aşağısı) açılarak telin kısaltılması ve bu durumda pabuçları janta yapıştırıp telin o şekilde fren



Yandan pabuç ayarı

Bu ayardan sonra yapılması gereken telin fren kollarından geçirilmesi. Sağdaki fren kolundaki köprüden geçirilen tel sol fren kolunun üzerindeki vida aracılığıyla sabitleniyor.



Köprüden tel geçimi


Telin takılması
V-Brake’lerde doğru olan eski tip cantilever frenlerin aksine pabuçların janta paralel durması. Ancak bu şekilde frenlerin ötmesi gibi sorunlar yaşanırsa pabuçların arka kısmının janta ön kısmından biraz daha fazla mesafede durması yardımcı oluyor. Shimano’nun LX/XT/XTR modellerinde ve Avid’in üst modellerinde olan paralel itme sistemi zaten pabuçların janta paralel durmasından başka bir seçenek tanımıyor.



Pabuçlar janta paralel

Bütün bu işlemlerden sonra yine dikkat edilmesi gereken bir nokta fren kollarının fren sıkıldığı anda 90°‘de durmaları. Ancak bu şekilde gücün tamamı aktarılabiliyor.



Kollar 90 derece
Gelelim ince ayara. V-Brake’lerde karşılaşılabilecek bir sorun fren kollarından birinin daha önce hareketlenmesi, yani bir taraftaki pabucun janta diğerinden daha önce değmesi, ki bu kolların bozuk simetrisine işaret ediyor. Bu durumu düzeltmek için kolların arkasında yer alan ufak yay vidalarıyla oynamak gerek. Herhangi bir taraftaki vidanın içeri çevrilmesi o kolun janttan uzaklaşmasını sağlıyor. Ayarı iki kol da simetrik durana ve pabuçlar janta aynı anda değinceye kadar iki taraflı olarak yapmak lazım.



Viteslerde olduğu gibi fren kollarında da fren
telinin sertliğini ayarlamak için
vidalar bulunuyor.



Elcikten ayar
Bunların işlevi ilk montaj ve ayarla alakalı olmayıp uzun turlar esnasında ya da uzun süre binildikten sonra yenen fren pabuçlarını janta yakınlaştırmak. Vidanın dışarı çevrilmesi pabuçların janta yaklaşmasını sağlıyor.

Jant Freninde İnce Ayar
Bu sayımızda teknoloji-donanım ve atölye bölümlerimizi jant frenlerine ayırdık. Teknoloji-donanım bölümünde jant frenlerinin değişik çeşitlerini tanıtırken, atölye bölümümüzde de jant frenlerinden alınan verimi arttırmak, fren gücünü yükseltmek için ne gibi çarelere başvurulabileceğini tartışacağız.
Sırasıyla jant frenlerinin verimiyle ilgili noktalara değinip tavsiyelerde bulunalım:

Teller-Kılıflar
Jant frenlerinde güç aktarımını teller sağlıyor. Elciğe verilen gücü fren koluna taşıyan parça olmaları nedeniyle tellerin bu gücü mümkün olduğu kadar az kesinti yaparak taşımaları önemli. Peki teller bu kesintiye ne şekilde sebep oluyor? Elbette kılıfların içinde ve kadro üzerindeki tel köprülerindeki sürtünme ile. Dolayısıyla telleri mümkün olduğunda temiz tutmak, kılıfların içine su ve kir girmesini önlemek fren gücünün aktarımı için büyük önem taşıyor.



Nokon kılıf
Bunun yanında yüksek kaliteli kılıflar ve teller kullanmak bu sürtünme oranını azaltarak elcikten verilen fren gücünün doğrudan fren kollarına aktarılmasını sağlıyorlar. Shimano’nun üst sınıf kılıfları, Gore, Nokon, Jagwire gibi markalar hem kılıfların içine kir girmemesi açısından hem de örneğin teflon yüzeyleri sayesinde tel ve kılıf arasındaki sürtünmeyi çok aza düşürmeleri açısından faydalılar. Aynı şekilde tellerin kadroda takip ettiği yollar da önemli. Gereğinden fazla uzun teller güç kaybına neden oluyorlar. Bunun yanında teller ne kadar doğrudan, ne kadar az kırık olacak şekilde yerleştirilmişlerse o kadar iyi güç aktarımı sağlıyorlar. Dolayısıyla gidon çevriminde serbesti sağlayacak ölçüde uzun ama gereksiz güç harcatmayacak kadar da kısa olmalı teller.

Elcikler
Elcikler fren verimi ve gücü düşünüldüğünde genelde dikkate alınmayan parçalar. Oysa plastik ve dolayısıyla nispeten yumuşak olan elcikler özellikle yüksek güçlerde eğilerek fren elciğine aktarılan gücün bir kısmını emiyor ve fren koluna aktarımını önlüyorlar. Metal, alüminyum elcikler eğilip bükülmediklerinden daha doğrudan bir güç aktarımı sağlıyorlar.



Shimano Deore XT Elcik

Pabuçlar
Geldik herhalde verim artırımı için en önemli noktalardan birine. Jant frenlerinde fren gücünün pabuçlar ile jant arasındaki sürtünmeden sağlandığı düşünülürse pabuçların önemi daha iyi anlaşılır. Bugün piyasada ince ayar yapmak için pek çok pabuç markası bulunuyor. Jant frenlerinin üzerinde bulunan pabuçlar belli standartlar göz önünde bulundurularak tasarlanıyorlar. Aynı lastiklerde olduğu gibi pabuçlarda da değişik yumuşaklıkta, değişik lastik bileşimlerinde ürünler mevcut. Yumuşak pabuçlar daha çabuk yenmekle beraber daha yüksek fren gücü sağlıyorlar. Kool-Stop, Swissstop, Ritchey gibi markalar jant frenleri için, Magura da HS serisi için ayrıca pabuç üretiyorlar. Bunların içinde bileşimleri ıslak ortamlarda yüksek verim sağlamak için tasarlanmış, değişik hava koşullarına uygun, kuru havalarda daha yüksek verim sağlayan vs. vs. kabilinden değişik ürünler var.



Değişik koşullar için pabuçlar
Jantlarla olan sürtünme esas alındığında jant çeşitlerine göre özel üretilmiş pabuçlar da var. Aşağıda ne olduğunu açıklayacağız, seramik kaplama jantlar için üretilmiş pabuçlar bu tip jantlarla beraber çok yüksek fren gücü sağlıyorlar. Dolayısıyla fren gücü artırımında pabuç değişimi gerçekten faydalı bir adım.
Bütün bunların yanında elbette pabuçların ömrünü tüketmeleri de pabuç değişimi için bir sebep. Pabuçların içindeki ıslak havalarda suyu atmaya sağlayan kanallar aşınıp da pabuç dümdüz olduktan sonra değiştirmek en yaygın ölçüdür. Aksi takdirde pabuç kartuşu ve kolu janta temas etmeye ve jantı kazımaya başlarlar, ki jantın ömrünü bitiren bir durum olduğu aşikar. Pabuçlar ıslak, çamurlu ortamlarda daha çabuk aşınırlar. Kuru havalarda yıllarca bitmeyen pabuçlar devamlı binilen bir kış sezonu sonunda ömürlerini tüketebilirler. Bu bağlamda söylenebilecek bir şey de pabuçların temiz tutulmaları gerektiği. Özellikle dağ bisikleti gibi toz toprak içindeki sporlarda pabuçların içine rahatlıkla ufak taş parçaları oturabiliyor, bunlar bir zımpara etkisi görerek jantı kemirebiliyorlar. Zaman zaman pabuçlara bakmak, bunları bir tahta törpüsü ile temizlemek bu açıdan faydalı.

Jantlar
sürtünmenin bir diğer parçası da jantlar. Dolayısıyla jant freninden alınan verimde önem taşıyorlar.

Frenlerde
En önemli konu V-tipi fren takımı yazımızda da değindiğimiz gibi jantların duvar kalınlığı. Mavic firması jant kalınlığı olarak 1mm’nin altına inilmemesi gerektiğini, aksi takdirde fren esnasında jant parçalanması olabileceğini belirtiyor. Günümüzde üretilen pek çok jant modelinde jantın duvarı içine yerleştirilmiş olan bir şerit jant değiştirme vaktinin geldiğini haber veriyor. Bugün hem pabuçla olan sürtünme sonucu kısalan jant ömrünü uzatmak, hem de alınan fren verimini artırmak amacıyla yüzeyi sertleştirilmiş jantlar kullanılıyorlar. Bunun yanında bu “normal” jantların yanı sıra Mavic’in ürettiği jant yüzeyine seramik tozu yapıştırılması işleminden geçmiş jantlar da var. Bunun bir başka örneği Amerikalı jant üreticisi Sun firmasının geliştirdiği Tungsten Carbide Cobald (TCC) sistemi. Bu tarz yüzeyi işlenmiş jantlar uygun pabuçlarla birlikte fren gücünde ve jant ömründe çok yüksek artış sağlıyorlar, fiyatları da o ölçüde pahalı tabii.



Sun 0° XC
Jantlardan ve pabuçlardan alınacak verim konusunda dikkat edilecek bir nokta da fren yapma tekniği. Uzun süre janta yapışık tutulan fren pabuçları yüksek ısı nedeniyle sertleşiyor, jantı yavaşlatmadaki en önemli özellikleri olan lastik karakterlerini kaybediyor, yüzeyleri cama benzer bir hal alıyor. Bu duruma fırsat vermemek için kısa kısa ama güçlü fren yapmak yokuşun başında frenlere asılıp da yokuş bitene kadar frende inmekten çok daha yararlı.

Ek fren köprüsü (Brake Booster)
Ek fren köprüleri özellikle cantilever fren zamanının fren verimi konusunda vazgeçilmez parçalarındandı. V-tipi frenlerle beraber mekanik verimin artmasıyla bir nebze geri çekilmiş olsalar da bugün hâlâ Magura’nın HS serisinde, Avid’in V-tipi Arch Rival modelinde seri donanımda yer alıyor, V-tipi frenlerinin de verimini artırmak isteyenler tarafından kullanılıyorlar.



Avid Arch Rival
Peki ek fren köprüsü ne işe yarıyor, fren verimini nasıl artırıyor? Biz fark etmesek de frenleri sıktığımız zaman pabuçların janta yaptığı baskı sonucunda fren kolları bağlı oldukları kadro borularını bir kaldıraç gibi çalışarak dışa doğru itiyorlar.



Frenin etkisi
Bu durum janta etki eden fren gücünün bir nebze azalmasına, janta gideceği yerde kadro boruları tarafından yenmesine neden oluyor. Günümüzde bu etki S-Bend, yani S-şeklindeki arka borular kullanılarak azaltılıyorsa da ek fren köprüleri hâlâ frenlerinden yeteri kadar memnun olmayıp sert bir temas noktası ve sağlam bir fren performansı arayanların başvurdukları en önemli çarelerden.



S-şeklinde arka borular

Bütün bu getirilerinin yanında birkaç gram fazladan ağırlığa mal oluyorlar, bir de bunun yanında çamurlu ortamlarda fazlasıyla çamur toplanmasına ve temizlemede zorluğa yol açıyorlar.



Ek fren köprüsü

Ötme
Son olarak frenlerde sık rastlanan sorunlardan birinden, ötmeden bahsedelim. Baştan söylemek gereken: Islak havalarda frenler ötebilir. Bu mutlaka sorun göstergesi değil. Ancak kuru havada da fren ötüyorsa yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir. Ötme genel anlamda fren pabuçlarının janta düzgün oturmayıp jantın fren esnasında pabucu titretmesi ve bu titreşimlerin ses dönüşmesi demek. Dolayısıyla ötmenin çaresi ilk olarak fren pabuçlarının janta olan konumlarını ayarlamaktan geçiyor.



Janta paralel
V-tipi fren takımı yazımızda da değindiğimiz gibi bu tarz frenlerde, özellikle paralel itme düzeneği varsa tavsiye edilen konum pabuçların jantlara paralel durmaları. Eğer bu durum ötmeye neden oluyorsa eski cantilever zamanlarından kalma çareye, yani pabuçların janta önde daha yakın, arkada daha uzak durmalarına başvurmak gerekiyor.



Eğri pabuçlar işe yarayabilir
Bunun yanında pabuçların temiz olmaları (yukarıdaki törpüleme işlemi), jant yüzeyinin temizliği, yağdan kirden arınmış olması (alkol ile temizlenebilir) çok önemli faktörler. Aynı şekilde bir ek fren köprüsü de pabuçların duruşunu sağlamlaştırarak faydalı olabilir. Eğer hâlâ ötme geçmiyorsa sorun jant ve pabuç uyumsuzluğu demek, bu durumda pabuç değiştirmek kalan son çare.

mtbtr.com yazarı Cüneyt Kazokoğlu'na Teşekkür Ederiz.
 
Scudo

Holidey

Üye
Kayıt
28 Şubat 2015
Mesaj
81
Tepki
51
Yaş
40
Şehir
Balıkesir
gayet ayrıntılı anlatmışsınız teşekkürler

değişik bir tür V fren daha var. side pull caliper brake diyorlar. bu tip V frenin nasıl ayarlanacağını da şu videoda anlatmışlar.


biraz zorda olsa tekrar tekrar izleyerek öğrendim bu videodan. işin sırrı tel gerginlik ayarı vidasının mantığını anlayıp kullanabilmekte.

bu iki tip V frenden hangisi daha iyidir? videoda koyduğum daha güvenilir gibi geliyor bana.
 

Murathann

Üye
Kayıt
6 Kasım 2016
Mesaj
62
Tepki
85
Şehir
Adana
İsim
Murathan Gürpınar
Bisiklet
Salcano
Bisikletin arka frenini sıktığımda tutmuyor gibi sadece yavaşlatıyor durma mesafesi epey çok aynı pabuçlu ön frene basınca fren yaptığını hissediyorsun ama arkada o his yok sorun nedir acaba ??
 

furkantrojka

Forum Bağımlısı
Kayıt
31 Mart 2016
Mesaj
701
Tepki
1.142
Yaş
32
Şehir
Antalya
İsim
Furkan
Bisiklet
Diğer
@Mhg
Arka fren yavaşlamak, ön fren durmak içindir çünkü. Tüm gücünüzü aktarmanıza rağmen lastik kilitlenmiyorsa ayar iyi yapılmamıştır ya da başka sıkıntılar vardır.
 

mustafa.d

Aktif Üye
Kayıt
4 Mayıs 2014
Mesaj
149
Tepki
15
Şehir
karabük-eskişehir-ankara
Bisiklet
b'Twin
Bütün bu fren pabuclarinin bağlandığı kısım standart boyutlarda mi acaba yoksa onunda kısa veya uzun modelleri varmı benim arka fren jantin o pabuçları süreceği konuma gelmiyor ve lastiğe sürtüyor bu pabuclarin olduğu yerdeki kazakları sona aldım ama yeterli değil acaba uzun bacak fren diye birşey var mi
 

efeozata

Forum Demirbaşı
Kayıt
19 Şubat 2017
Mesaj
422
Tepki
764
Şehir
Sakarya
İsim
Efe
@Mhg sorun fizik kanunları :) frene bastığında tüm ağırlık ön lastiğe biner ve ön lastiğin üzerine yük bindiği için yol tutuşu artar. bu sayede lastiği kilitlemeden arka frenden çok daha yüksek fren gücü uygulayabilirsin. araçta sert fren yapıldığında öne iten ağırlıkla aynı durum.

arka lastikte ise tam tersi olur ve frene bastığın anda arkada ağırlık azalır. yere sağlam basmadığı için de kolay kilitlenir. bu nedenle arka fren ön kadar efektif değildir. misal bisikleti elinde götürürken frene bas tekerler çok daha kolay kilitlenir.
 

venom09

Daimi Üye
Kayıt
24 Mayıs 2017
Mesaj
240
Tepki
335
Yaş
41
Şehir
denizli
İsim
mustafa
Bisiklet
Sedona
hocam yazdıklarınızı okuduktan sonra çook eskilerdeki bisikletimin frenleri aklıma geldi.. disk freni bilmiyorum. ama benzer işlemlerle kilitleme olmadan çok kısa mesafede durduğunu hatırlıyorum. gelgelelim o parçaları şu anda bulamıyorum. aluminyum fren kolları 2 parmak ve alttan ve üstten kolları olan vites kolu.. esneme neredeyse sıfırdı.. anlattıklarından sonra disk frenli bisikletten soğuyasım geldi:) yada soğumuşumdur da mazeret arıyorumdur:) yazınızın ilk cümlesi dikkatimi çekti.. disk frenlerden daha sağlıklı olduğunu mu düşünüyorsunuz.. eski bisikletimden hala birkaç tane var nette. sanırım o da aluminyum kadro ama düz boru değil.. restorasyon işini görüyoruz forumda aklıma gelmiyor değil.. ne dersiniz.
 

Murathann

Üye
Kayıt
6 Kasım 2016
Mesaj
62
Tepki
85
Şehir
Adana
İsim
Murathan Gürpınar
Bisiklet
Salcano
@efeozata değerli bilgileriniz için teşekkür ederim..:rolleyes::kötü:
 

Seko88

Üye
Kayıt
26 Mart 2017
Mesaj
73
Tepki
39
Yaş
35
Şehir
Ankara
Bisiklet
Mosso
IMG_20170710_004131.jpg Değerli arkadaşlar v fren ayarı nedeniyle çileden çıkmış durumdayım. İnce ayar vidası yalama olduğu için yeni bir v fren kaliperi takmak istiyordum. Fakat bisiklet kadrosundan eski fren kaliperini sökerken alyan vida ile birlikte yay deliği kadro bağlantı vidası da çıktı ve ben bu alyan vidasından bunu ayıramıyorum. Bu kadro bağlantı vidası satışı var mıdır? Alyan vidasından ayıramadığım için yeni bir tane sipariş etmek istiyorum. Teşekkür ederim. İyi sürüşler.
 

Atasoy

Terörü ve destekcilerini Lanetliyorum
Kayıt
1 Mart 2016
Mesaj
2.213
Tepki
12.347
Yaş
52
Şehir
antalya
İsim
ibrahim
Başlangıç
1977—78
Bisiklet
Corratec
Bisiklet türü
Şehir - Tur
Tekeri her söküp takmada v fren ayarı bozuluyor. Bu önlemenin bir yolu varmı acaba?
 

MAERKEK

Forum Bağımlısı
Kayıt
3 Eylül 2015
Mesaj
1.572
Tepki
2.010
Şehir
Konya
İsim
Mehmet Ali ERKEK
Başlangıç
2013—14
Bisiklet
Bisan
Bisiklet türü
Diğer
@atasoy
Sökerken telde herhangi bir zorlama meydana geliyor mu ?
 
  • Beğen
Tepkiler: Atasoy

Atasoy

Terörü ve destekcilerini Lanetliyorum
Kayıt
1 Mart 2016
Mesaj
2.213
Tepki
12.347
Yaş
52
Şehir
antalya
İsim
ibrahim
Başlangıç
1977—78
Bisiklet
Corratec
Bisiklet türü
Şehir - Tur
@MAERKEK
Hayır hocam normal freni açıyorum. Montaj bitince aynı şekilde takıyorum.
 

BF Okuru

Üye
Kayıt
6 Eylül 2004
Mesaj
0
Tepki
2
@atasoy tekeri takarken mandalı kapatmadan önce freni sıkın sonuna kadar sonra mandalı kapatın. Böylelikle fren papuçları tekeri olması gereken yerde tutacak fren ayarı bozulmayacak
 

Atasoy

Terörü ve destekcilerini Lanetliyorum
Kayıt
1 Mart 2016
Mesaj
2.213
Tepki
12.347
Yaş
52
Şehir
antalya
İsim
ibrahim
Başlangıç
1977—78
Bisiklet
Corratec
Bisiklet türü
Şehir - Tur
@a.f.k.
Teşekkürler. Bir püf noktası daha öğrendim.
 

Desert Fox

CARRARO Sportive 321 Deore
Kayıt
24 Eylül 2017
Mesaj
1.312
Tepki
1.426
Yaş
27
Şehir
KAŞ/OLSZTYN
İsim
TAHA
Başlangıç
2017—18
Bisiklet
Carraro
Bisiklet türü
Şehir - Tur
arkadaşlar fren pabuçlarının konumunu ayarlıyorum bu vida olan kısımdan ancak 5-10 km sürüşten sonra bir pabuç janta sürter halde ayar bozuluyor deli oluyor her sürüşte oturup tekrar ayarlıyorum nerede hatalıyım sizce?
 

soner kalaycıoğlu

Forum Demirbaşı
Kayıt
11 Ekim 2011
Mesaj
496
Tepki
946
Yaş
66
Şehir
Ankara
İsim
soner
Başlangıç
1968—69
Bisiklet
Bianchi
Bisiklet türü
Klasik
50.tl'sına aldığım bu karbon kadroda nasıl v-fren yapabilirim?
 

Dosyalar

Fırat Ç.

Forum Bağımlısı
Kayıt
26 Mayıs 2017
Mesaj
812
Tepki
851
Yaş
25
Şehir
Mersin
İsim
Fırat
@soner kalaycıoğlu
V fren yapamazsınız hocam.Çelik kadro olsa hazır pivotlar satılıyor alıp uygun bir şekilde kaynatıp kullanabilirdiniz ama karbon kadroda maalesef olmuyor(öğrendiğin bilgilere göre)
 

danceros

Forum Demirbaşı
Kayıt
27 Ekim 2016
Mesaj
415
Tepki
1.009
Yaş
41
Şehir
Ankara
İsim
Mehmet
Bisiklet
Cube
arkada sorun yoksa arkayı mekanik disk, önü v fren yapın
 
  • Beğen
Tepkiler: JusTiMe