Jant akıcılığı nedir?

@darkdream

Siz heralde beni anlamadınız. Jantın dönme ekseni ön ve arka göbektir. Çember ağırlığı 500 gram daha fazla olan bir jant düşünelim. Sürücüsünün ağırlığı 500 gram hafiflese aynı kapıya gelmez çünkü dönen elemanda jant yarıçapı mesafedeki 500 gramın etkisi, göbeğe binen eksik 500 gram ile bir olmayacaktır. 500 gram hafif bir jant, sürücünün vereceği 500 gramdan çok daha etkili olacaktır. Bunun sürtünme kuvvetiyle alakasını kurmadım. Atalet kuvveti derken atalet momentinden bahsetmiyorum.

Çember ağırlığı ve jant çapı arttıkça dönme direnci artacaktır.

Konumuz jant akıcılığı ya, ondan bahsediyorum.

3 tur pedal çevridiğinde 150 mt bisikletin akıp gitmesine denen şeydir

İlk olarak jantın bileşenlerini gözden geçirelim: İç lastik, dış lastik, jant çemberi, teller, göbek. İç lastiksiz sistemler (tubular, tubeless) içlastikli sistemlere göre daha akıcıdır. Jant çemberinin hafif, esnemez, aero olması esnek çemberlere göre avantajlıdır. Jant telinin az ve yassı olması hava direncini azaltır. Jant bileşenlerinin en önemli kısmı olan göbeklerde kullanımda olan seramik rulmanlar çelik rulmanlara, çelik rulmanlarda bilyaĺı sistemlere göre daha avantajlıdır. Velhasıl jant seti önemlidir. Ha bu kadarını ninemde bilir diyorsanız o zaman ninenizden öğrenin bi zahmet.

Forumda gördüğüm en iyi konulardan biri bence... Ama en teknik anlama geçtiğimizde bu konuyu anlayanların sayısı yarıya düşübilir ya da okumaktan sıkılabilir.

Kendimce jant akılıcılığını açıklamak istiyorum. Ben bir mtb kullanıcısı olarak yazıyorum.

Jant akıcılığı konusunda kabaca direk sonuç alabildiğim şeyler şunlar.
1.Göbeklerin rulmanlı olması tercihen seramik rulmanlı olması çünkü zorlu koşullara dayanması bakımının kolay olması ve akışkanlık denilen sürtünmenin en az olduğu sistemler olması tercih sebebi haline getiriyor ki ille de çok büyük paralar harcamadan taiwan göbekli hafif bir jant seti yapılarak güzel bir akışkanlık kazanılabilir. Ve etkisini de en basit anlamda düz yolda giderken az pedalla daha uzun yol almak ya da 30 40 gibi tempolarda kolayca hızını koruyabilmek gibi çabucak görülecek etkileri var. Bunlar tabi yarış harici yazdığım şeyler.

2.Şimdi araçlarda volan diye bir şey var. Bu konuya da değinmek istiyorum. Akışkanlık aerodinamik derken aşırı hafif jantların bir dezavantajı olduğunu düşünüyorum. O da şu... Mesala mtb için diyorum yine ortalama 1.4 - 1,9 kg ağırlıklarda rulmanlı aero jant telleri olan bir jant düşünün. Jant hafifledikçe hızlanması daha kolay oluyor zaten akışkanda ama ne var. Uzun turlarda hızını koruyamıyor. ortalama 1.8 kg ağırlında bir jantta bu etki bana göre daha düşük oluyor. Şimdi akıcılıktan neden buraya geldi derseniz janttın akıcılığı güzel bir konu ama jantlarımızı seçerken rulmanlı oluşu hafif oluşu sırf akışkanlık daha fazla yol almak içinse eğer jantların hangi ağırlıktan aşağıya düşmemesi gerektiği konusunda dikkat etmeliyiz. Araçlardaki volan kranktaki hareketin sürekliliğinde nasıl görev alıyorsa aynı şey bizim jantlarımız içinde geçerli. Aksi halde akışkanlık kazanıp hareketin sürekliliğini koruyamayacak jantlarda keyif vermeyebilir.

Kendim adıma bunlara da dikkat ediyorum. Ve en güzel jant fabrika jantı. Toplayarak uğraşmamanızı tavsiye de ederim. Saygılar

Jant akıcılığı herkesin merak ettiği bir şey acaba iyi bir jant seti alsam hızım artar mı yada hafif bir jant seti alsam yokuşlarda bana katkı sağlar mı?Bu sorunun cevabı hem evet hem hayır.Shimanonun başlangıç serisi jant setinden başka bir sete geçtim yeni jant yaklaşık 250 gram daha hafif ve rulmanlı göbeklere sahipti.Benim deneyimimin hüsran oldu ne ortalama hızda artış oldu nede yokuşları daha rahat çıktım tek fark inişlerdeki ani hızlanma idi onuda 35 mm profile bağladım.Ne kadar hızlı gideceğimize jant seti değil bizim enerji sistemimiz ve yokuşlarda kullandığımız dişli oranları belirler.Gerisi faso fiso yok seramikmiş yok bilyamış yok full karbonmuş yok aeroymuş... haa chris froome yada andre greipel gibi biriyseniz o zaman bu saydıklarım işinize yarar çünkü yarışlarda her saniyenin önemi var.Tabi ben evde oturayım ayda bir dışarıya çıkıyorum diyorsanız hız yapmak için jant değiştirmek istiyorsanız o zaman hep kaybeden olacaksınız.

@Sadettin Z.
sayın mod
hatanızı düzeltmeyi, kendime görev edindim
dental ekipmanlardaki rulmana havalı rulman denmesinin sebebi,
rulmanı hava döndürüyor pervane gibi
dental rulmanlar seramik veya çelik türevleri olur

fişlendiik artık 2 aya banlanırım
selamlar : D

@hashus1099

Yok ben sizi anladım fakat dedikleriniz pek doğru değil, onu anlatmaya çalışıyorum. Özet olarak dedikleriniz sadece jant kendi başına dönüyor ve üstünde hiçbirşey yok iken geçerli olabilir, siz bisikletin üstündeyken geçerli olamaz, onun da sebebi atalet momenti değildir, sürtünme kuvvetidir. Çünkü aynı şekilde 2 jantın ağırlık merkezi ortadadır ve atalet momentleri aynıdır. Mekanik bize bunu söyler. İyi niyetinizi anlıyorum ve çok uzatmak istemiyorum ama şu noktaların üstünde okuyanları doğru yönlendirmek için durmak isterim. Ataletin birimi kuvvet değildir, atalet uzunluk biriminin 4. üstü olarak ifade edilir, kuvvet ile hiçbir alakası yoktur. Kuvvet bambaşka bir kavram. Atalet kuvveti diye bir şey yok. Umarım özetleyebilmişimdir. Yani 500 gramı nereden verirseniz verin çok fark etmez.

Zaten çoğu jant aluminyum olmuş durumda, yeni yeni karbon jantlar çıkmaya başladı, karbon jantların en büyük avantajı, malzeme açısından sürtünmesinin az olması, yola kuvvet iletimini daha keskin yapması (çünkü elastik modülü yüksek) ve darbe emiciliğinin daha iyi olması yani yolda giderken daha az tümsek hissedersiniz. Onun harici herşey tamamen plasebo etkisinden ibaret. Tabii eğer saniyelerle yarışan bir atletseniz, o vakit iş değişir evet birkaç kg size yarışı kazandırır.

@Ertan M. Evet normal. Sebebini üstte açıkladım.

@hashus1099

Fizik kanunlarina gore duserken yada yokus asagi iniste sadece yer cekimi ivmesi ve yokusun egiminden kaynakli yer cekimi ivmesi x sin egim acisi etkili olur kutleden bagimsizdir

. burada az bir miktar surtunme kaybi farklari olur ki agir olanin ic ve dış surtunmesi de govde buyukse ruzgar direncide fazladir.

@halil halil

Her insan gibi benim de yanlışlarım olabilir ve bunun forumdaki görevimle de ilgisi bulunmamaktadır.

Ancak, bahsettiğim manada havalı rulmanlar gerçekte mevcut :



Şuradan detaylı bilgiye erişebilirsiniz:

(link)

Çalışmaları için basınçlı hava gerektiği ve çok yüksek maliyetleri nedeniyle bisiklet dünyasına uygulanmaları şu an pratikte mümkün değil. Lakin birkaç yıl evvel olmaz denen çoğu şeyin olduğu bir zamanda yaşıyoruz.

@darkdream
cok dogru tespit. Atalet momenti vardir kgx m2

@darkdream


bakın beyfendi, atalet yalnızca "moment" değildir.
"inertial force" denen kavramın hesaplanma yöntemini vereyim: açısal frekansın "mass moment of inertia" ile çarpımı. biz bunu temel olarak yapı dinamiğinde deprem sırasında sallanan kolon ve kirişlerin dinamik hesabında kullanıyoruz. henüz duymadığınız bir şey "yok" demek değildir ama atalet kuvveti diye bir şey yok diyorsanız öyle olsun.



dediklerim jant kendi başına dönüyor da olsa, üzerinde yük de olsa geçerlidir. iki jantın atalet momentinin aynı olmasının konuyla bir alakasını göremiyorum. jantın atalet momentinden bahsetmiyorum, kütlenin dönme eksenine uzak oluşunun atalet kuvvetini artıracağından bahsediyorum. kütle atalet kuvveti yüksek olan jantları hızlandırmak daha zordur. aynı sürtünme değerine sahip göbek ve lastiği olan iki jant için konuşuyorum. bahsettiğim konu sürtünmeden tamamen bağımsız.
janttan eksilecek 500 gram ile insanın vereceği 500 gram sistemde eşdeğer etkiye sahip olmayacak diye bu yüzden söylüyorum. jantın ekstradan dönme ataleti varken, bisiklet + sürücü yükü dönme eksenine noktasal yük olarak biner, ekstradan dönme rijitliği yoktur.
bisikletin kendi rijitliği ve kuvveti tamamen yola aktarıp ne kadar sönüm yapıyor oluşu hareket denkleminin diğer parametreleridir.

1 saatlik bir sürüşü 30 dakikada bitirmeyi vaadetmiyor bu farklar, vaadettiğini de iddia etmiyorum.


@alperr125

açıkçası bu konu üzerine öyle fazla da düşünmeden yazmıştım, ancak aynı eğik düzlemde aşağı giden iki bisikletten ağır olana daha fazla kuvvet etki etmiş oluyor aşağı doğru. bunu aslında şundan söylemiştim, 100 kg olduğum dönemde, 65 kg ağırlığındaki bir arkadaşla aynı bisikleti almıştık tamamen (üyeliği açtığım yıllardı hatta, bisiklet tavsiyesi için üye olmuştum), şehirlerarası yolda yokuş aşağı serbest bıraktığımızda bisikletleri, ben çok daha fazla hızlanıyordum. tahminimce bunun en büyük etkisi yokuş aşağı benim bisikletime fazla 35 kg'ın etkittiği kuvvet. kaldı ki arkadaş 1.65, ben 1.84 boyundayım ve rüzgar direncim çok daha fazla.

@alperr125
atalet kuvveti vardır. cisimlerin harekete karşı koymak için ortaya koyduğu eylemsizlik kuvvetidir. atalet momenti diye verdiğiniz şey aslen dönme atalet kuvvetidir, açısal frekansla çarpılırsa söz konusu gerekli torku verir. galiba biraz makine mühendisliğine girmeye başladı konu, ben inşaat mühendisiyim. benim anladığım şekilde anlatırsam da bu sefer bisikletten sapacak konu, ancak depreme maruz kalan binayla yürüyen araba temelde aynı hareket denklemiyle incelenir, o yüzden dediklerimin yanlış olduğunu düşünmüyorum.

Bisikletime yeni lastik almaya karar verdikten sonra karşıma çıkan ilk kavram yuvarlanma direnci oldu. Bu nedenle yakın zamanda araştırmıştım bu konuyu.
Bu linkteki videonun faydalı olduğunu düşünüyorum. (link)
Ayrıca schwalbenin sitesinde de yuvarlanma direnci güzelce açıklanmış. (link)

Şöyle diyor;
Yuvarlanma direnci lastik yuvarlanırken kaybedilen enerjidir. Bunun ana nedeni lastikteki sürekli deformasyondur. Şöyle ki; teker dönerken yere basan lastik bir miktar esneyerek deforme olur. Yere basan kısım sürekli değiştiği için lastiğin sürekli farklı bölgesi esneyerek deforme olur ve tekrar eski haline döner. İşte lastikteki bu esneme ve eski haline geri dönme yüzünden enerji kaybedilir. Kaybedilen enerji dönen tekerin hızının azalması yani bisikletin hızının azalması demek.
Jantlarda da aynı şey geçerli. Biz gözle göremiyoruz ama jant da sürekli bir miktar esner ve eski haline geri döner. Aynı bir yay gibi. Bu da enerji kaybına neden olur. Rijidite arttıkça jant daha az esner bu da daha az enerji kaybına neden olur. Karbon malzemeler daha rijit olduğu için bu enerji kaybı daha az. Dolayısıyla karbon çemberlerin yuvarlanma dirençleri daha az.

Lastiğin bu sürekli deformasyonuna etki eden faktörler neler ?

Lastiğin basıncı (ne kadar yüksekse yuvarlanma direnci o kadar düşük)
Lastiğin çapı
Lastiğin genişliği (genişlik arttıkça yuvarlanma direnci azalıyor ama lastiğin rüzgar direnci artıyor)
Lastiğin yapısı (yapısı deformasyona ne kadar müsaitse yuvarlanma direnci o kadar artar)
Sürücünün ve bisikletin toplam ağırlığı

Yumuşak zeminde ise tam tersi. Lastik basıncı azaldıkça yuvarlanma direnci azalıyor. Bunun sebebi ise yumuşak zeminde lastiğin zemine batması. Basınc azalınca temas yüzey alanı arttığı için lastik daha az zemine batıyor ve bunun sayesinde yuvarlanma direnci azalıyor. Bu nedenle arazide düşük basınçlı kullanıma izin veren tubeless lastikler kullanılıyor.

Lastik almadan önce bu siteden almayı düşündüğünüz lastiğin yuvarlanma direncine bakabilirsiniz. (link)
Uzunca bir araştırmadan sonra kendime en uygun lastiği bulduğumu düşünüyorum. Tubeless kullanmayı seviyorum. Bunun sebebi lastiğin çok daha az patlaması hatta neredeyse hiç patlamaması. Genellikle şehirde kullanıyorum zaman zaman toprak yollara da giriyorum. Maraton tipi lastiklerin benim kullanımıma en uygun lastikler olacağını düşündüm. Dar lastik kullanmayı da sevmiyorum çünkü bana güven vermiyor, fakat yuvarlanma direnci yüksek bir lastik de kullanmak istemiyorum. Yaptığım araştırmalar sonucunda Schwalbe Almotion 26x2.15 lastikleri aldım. İncelemelerde söylendiği gibi gerçekten de yuvarlanma direnci düşük bir lastik. 2.15 olmasına rağmen eski 1.5 lik lastiklerim kadar akıcı diyebilirim. Tubeless olarak kullanabilmem de bir artı benim için.

@Sadettin Z.
Sevgili Sadettin Z.
Altta
Thrust air bearing dediği rulmandan örnek vereyim, kendisi radyal değil eksenel olup, seramiktir ve normal rulman özelliği taşır. Farklı bir rulman olarak duşunmeyin. 51100 bearing veya axk1030 bearing diye googleda görebilirsiniz . Boşluk havada donmuyor.

@halil halil

Sizinle iddialaşma derdinde değilim ama keşke verdiğim linki birazcık okusanız. Çok yüksek devirler için hava yastıklı "temassız" özel bir türden bahsediyor.

Ben de 13 yıllık makine mühendisiyim, thrust nam-ı diğer büte rulmanı iyi tanırım.

@hashus1099 Güzel de benim dediklerimden ne farkı var? Defterden alıp ne yapmaya çalıştınız anlamadım? Dediklerimi bunlar destekliyor zaten. Keşke fotoyu yapıştırdığınız kadar doğru yorum da yapabilseydiniz. Söyledikleriniz yapı dinamiğinde kullanılıyor fakat daha önemlisi çok temel bir yasa olmasıdır. Esasen çıktığı nokta da yer çekiminin madde ile olan ilişkisidir. Salınım denklemlerinin hepsinde kullanılır. Sadece yapı dinamiği değil, makine dinamiğinde de kütle-atalet momenti mevcuttur, hatta Fizik-3'de de işlenir.
http://blob:https://www.bisikletforum.com/5eea2f2c-f636-4dbf-985c-e7d17adf7c2c

Madem mühendisçe konuşacağız üstteki soruyu inceleyin. Şöyle diyelim orada ki kütleyi 80+0,5 veya 80-0.5 almanız I(toplam) çok etkilemez. Çünkü sizin ve bisikletin kendisinin de bir atalet momenti var ve 1-2 kg'dan 10'larca kat fazla etkililer. Paralel eksen teoremine göre hepsinin ayrı ayrı hesaplayıp kütle merkezine uzaklığına göre toplamını alırsınız, doğru mudur? 2 kg, bunların için de ne kadar etkili olabilir? Kısaca düşünceniz bir sistem içinde doğru değil. Hem de hiçbir şekilde asla ve kata değil. Çok net. Lütfen kırılmayın burada kişisel bir durum yok fakat durum bu. Bilim bunu söylüyor bize.

Hep aynı şeyi son defa yazayım. Tek başına jantı çeviriyorsanız burada önemlidir. Burada sadece dönen bir cismin atalet momentine göre hareket edemezsiniz. Yapıda da komple kolonun kendisini etkilediği için bina etkilenir(çünkü her yeri kolon). Aynı şekilde dönen bir cisim bağımsız olarak çevresinde döndüğü için I'dan etkilenir. Eğer bir sistemin parçası olsaydı, parçanın tamamından etkilenirdi.

Bu arada atalet kuvveti yoktur. Yani inşaat mühendisiyim diyen biri olarak bunu demeyin. Atalet kuvvetle ilgili bir kavram değildir fakat basitleştirmek için dönmeye karşı koyan hayali bir kuvvet olduğu hayal edilir, buna "inertial force" denir fakat bu atalet kuvveti olarak çevirmek doğru değil, dönmeye karşı koyan hayali bir kuvvet olarak düşünülebilir. Newton'dan ortaya çıkan bir kavram. Yani her etkinin bir tepkisi olacaktır. Şöyle denilebilir, atalet momentine karşı koymaya çalışan bir kuvvet vardır.

@darkdream

atalet kuvveti olmasa da bunun dönmeye karşı koyan bir parametre olduğunu kabul etmeniz de bir şey sonuçta.
inertial force'u inşaat mühendisliğinde atalet kuvveti (ataletten gelen kuvvet) olarak tanımlayan hocalarla konuşabilirsiniz bu konuyu.
u" ivmesini bir cisme etkittiğimizde cisim her saniye için a" ivmesi, a' hızı ve a yer değiştirmesinde oluyorsa;

M*a" + C*a' + K*a = - M*u"
bu klasik denklemdir. burada K*a, yani rijitliğin deplasmla çarpım parametresi yay kuvveti ya da rijitlik kuvveti; C*a' yani sönümün hızla çarpımı sönüm kuvveti; M*a" ise atalet kuvveti (inertial force) parametresidir. bunun olmadığını söyleyip durmazsanız sevinirim, dışarıdan etkiyen bir kuvvet olduğunu iddia etmiyorum, bu cisme etkiyen kuvvete karşı cismin verdiği tepkiyle alakalıdır.

kütle ivmeyle ilintilidir yani. kütle matrisi de öyle ha deyince statik kütleyi yerleştirmekle bulunmuyor malesef. dönen jantın dönme ataleti ile göbeğe binen statik yükün etkisi AYNI DEĞİL .
bunun etkisi ivmelenme sırasında ortaya çıkar. bu yüzden düz yolda, sabit hızlarda aero jantlar, daha hafif tırmanış jantlarına göre tercih sebebidir. tırmanışta ise ekstradan yokuş yukarı hareket olduğu için daha fazla ivme harcamak gerekiyor, sadece jantın ağırlığı değil, dönme ataleti de daha sık karşımıza çıkıyor (sabit hızda gidecek şekilde, sadece hız kaybını önleyecek uniform ivmeyi veriyorsak bunun etkisi en aza inecektir). bunun avantajı ne kadar? saatler ya da dakikalar olduğunu hiçbir zaman iddia etmedim, o yüzden "onun etkisi çok az" demeye gerek yok. benim iddiam, jantın dış çember ağırlığındaki ek 500 gramın etkisiyle, bisiklet üstündeki ek 500 gramın etkisinin bir olmadığıydı, bunda ısrar ediyorum.

internette bol miktarda tartışma var bununla ilgili. bir tanesini örnek olarak veriyorum:

(link)


kabaca 75 kg sürücü+bisiklet, 1 kg jant, 0.5m jant çaplı bir bisiklette ivmeyi 0.0506 tork bulmuş.
bisikleti 1 kg artırınca ivme 0.05, jantları yarımşar kg artırınca ise 0.0494 torka düşmüş.

yani sizin anlayacağınız. AYNI YÜKÜ JANT ÇEMBERİNE YÜKLEMEKLE BİSİKLETE YÜKLEMEK AYNI SONUCU DOĞURMAZ!

Ayştayn bu topiği beğendi.

http://d202m5krfqbpi5.cloudfront.net/books/1166806595l/17443.jpg

okuyan beğensin beyler

fiziğin kitabını ben yazdım okumaya vaktim olmadı
albert enişteniz

dev golyattan malta hacına kadar var da var

https://www.bisikletforum.com/uyeler/sadettin-z.50095/ Ben diş hekimiyim bahsettiğiniz dental ekipmanı bien-air firması yapıyor biz türkçe adına hava yastıklı başlık diyoruz, dk da 400.000 devirin üstüne çıkıyor dönüşü ve kolay kolay bozulmuyor ama teknik açıdan bilmiyorum rulman tipini.(link) belki teknik datasını merak eden açar bakar.Ama şunu söyleyim bisiklette seramik rulman ayna kol yatağına takılırsa daha fazla fayda sağlanır.İki tane jan t setim var zipp303 ,mavic ksyrium (aynı lastik ve iç lastik) pek fark hissedemiyorum tırmanışta da düzde de.Janttan hız artışı beklemeyin düzenli rulman bakımı freehub bakımı yapın yeter bence.