Admin
Yönetim Kurulu
- Kayıt
- 5 Eylül 2004
- Mesaj
- 1.735
- Tepki
- 2.905
Bisiklet üzerinde sizi durduran fren pabucu ve jant yüzeyinin sürtünmesidir.(Diskli sistemlerde de tabi ki balata ve disk.. Bunların sonunda da zeminin sürtünmesini eklemek lazım. Ama bu konumuz dışıdır.) Ortam kuru olduğunda genelde fren pabuçlarının aşınması çok az olur.Dolayısıyla jant yüzeyinin pürüzsüz ve akortların düzgün olduğunu varsayarsak bu ortamda fren pabucunun aşınması ve bitmesi yılları bulabilir. Fakat bu Bianchi marka bisikletlerin ülkemizde ilk satıldığı yıllarındaki bazı modeller için geçerli değildi..Aspid ve benzeri modellerde demirden, siyah boyalı, fren yüzeyi daracık ve preste tırtıklanmış jantlar vardı. Bu tırtıkların amacı, ıslak koşullarda zaten zor tutan frenlerin baskı yüzeyinde suyu yüzeyden uzaklaştırmaktı . Bu jantlara sahip bisikletlerde nerdeyse (kuru koşullarda) 100 km.de bir "rendelenen" fren pabuçlarını değiştirmek gerekiyor.
Koşullar çamurlu ve ıslak olunca işler birden değişir. Kuru ortamda yıllarca gidebilecek fren pabuçları 100 km. de yok olur. Islak ve çamurlu koşullarda fren pabuçları çamur içindeki kum taneciklerinin arada sıkışması sonucu aşınır. Burada aşınan sadece pabuç değildir. Pahalı jantlara bu koşullarda 1- 1.5 yıl sonra elveda diyebilirsiniz. Fren pabuçlarının üzerinde genellikle yarıklar bulunur. Bunların amacı suyu aradan çıkartmaktır. Bu yarıklar aynı zamanda pabuç değiştirme zamanı göstergesidir. Yarıklar yok olduysa değiştirme zamanı geldi demektir..Ama pabuçlar yarısına kadar eridiği zaman pabuç yüzeyi nerdeyse 2 katına çıkar.(Pabuçların kesiti yandan baktığınızda koniktir.) Eğer jantın fren yüzeyi geniş değilse (burda bu genişliğin önemi ortaya çıkar) pabucun alt kısmında bir set oluşur. Jant fren yüzeyinin bittiği köşe buna yol açar. Bu durumda zaten azalmış fren gücüne bir de "kapma" eklenir. Pabuçtaki set jantın altına göbek yönünde girer ve janta yapışık kalabilir. Arazi koşullarında böyle bir pabucu biraz "adam" etmek bir çakıyla mümkündür. Oluşmuşsa önce set alınır(kesilir). Sonra fren yüzeyi düzlem haline getirilir. Genişlemiş fren yüzeyini daraltmak için özellikle alttan ve sonra üstten pabuç köşeleri 45 derece kesilir. Böylece biraz olsun orjinal koniklik sağlanır. Üstten de pabucun dış lastik yanağına sürtmediğine emin olmak gerekir.Biz bu işlemi bazen atölyede tahta törpüsüyle yaparız. (Daha kontrollü ve çabuk olur)
Bunlardan sonra tekrar fren ayarı gerekebilir. Arka pabuçlar genellikle daha çabuk aşınır. Genel olarak frenleme %30 arka, % 70 ön fren sayesinde gerçekleşir. Güçsüz olan arka freni daha çok sıkarız.Bazen de dik inişlerde ön freni daha az kullanırız . Bu yüzden arka pabuçlar daha çabuk aşınır. Pabucun bittiğinden haberiniz olmazsa hasar çabucak büyür. Pabucun taşıyıcı metali janta sürter ve jantı "oyar".
Jant aşınmasına bir önlem yüzeyi sertleştirmektir (Anodizasyon), ama bu sert yüzey de ille de bir süre sonra aşınır. Diğer pahalı bir yöntem fren yüzeyine plasma tekniğiyle seramik tozu yapıştırmaktır; tabii sadece jantın frenleme/yan yüzeyinde ince bir tabaka olarak. Seramik jantların kullanım ömrü normallere göre %50 , frenleme gücü de %30 daha fazladır.Fakat bu jantlar için yapılmış daha sert fren pabuçları kullanmak daha uzun balata ömrü verir . (Övünmek gibi olmasın(!)
ama ben paraya kıyıp aldığım (aslında elimde kalan. Mavic CrossMax teker setimde Acera-Alivio frenlerim -frenleme bakımından- diski aratmıyor..)
Dikkat: Sık sık ıslak koşullarda biniyorsanız, jantınızın fren yüzeyini parmağınızla kontrol edin. İç bükeylik (aşınma) fazlaysa jantı değiştirin. Hatta bazen lastiğe yakın (2-3 mm.) yerde nerdeyse minik bir köşe oluşmuşsa hiç beklemeyin. Bazı jantlarda bunu haber vermek amacıyla jantta bir çizik (ince oluk) vardır. Bu çizik yok olunca jantı değiştirme zamanı demektir..Bunları okuduktan sonra disk frenlerin ıslak koşullardaki avantajı biraz daha ortaya çıkar. Çamur teker göbeğine (fazla) ulaşmadığı için balataların ve diskin ömrü çok fazla olur ve jant aşınması diye bir sorun kalmaz. (Ben bir kaç kez bu aşınma yüzünden "çember" çıkardım) Bunlara karşın bu diskler bir kaç yüz gram daha ağır, biraz daha pahalıdır. Gerçi orjinal pabuç (mesela Shimano) kullanıyorsanız 2 haftada bir 10-20 USD vermek "zul" gelebilir. Jantınız da pahalı bir modelse ve sık sık çamurda biniyorsanız disk fren iyi bir seçim olabilir. Mekanik olanların fiyatları hidroliklerin genelde yarısı kadardır.
Çamurda (veya ıslakta) bisiklete bindikten sonra vitese yapılması gereken bakım frenlere de yapılması gerekir. Sistemi çamurdan arındırmak, kabloları söküp telleri temizlemek ve yağlamak iyi olur.(Tabi Gore Ride-On fren /vites kablo setiniz varsa bu işlem gerekmez) Fren pabuç ayarlarının da tekrar yapılması gerekir.
Düştüğünüz zaman fren kollarının yere çarpma olasılığı yüksektir. Bu yüzden fren kolları hafif gevşek bırakılabilir. (yani fren kolunu gidona sıkıştıran vida az sıkılır.) Kolu elinizle aşağı yukarı oynatabilecek sıkılıkta bırakın.(tabi çok da gevşek olmasın) Düştüğünüzde pozisyonu bozulmuş bir fren kolu kırık (veya yamuk) bir koldan daha iyidir.Bu vites kolları için de geçerlidir. (tabi fren koluna bağlı olmayan, ayrı tipse)
Gürsel Akay
Koşullar çamurlu ve ıslak olunca işler birden değişir. Kuru ortamda yıllarca gidebilecek fren pabuçları 100 km. de yok olur. Islak ve çamurlu koşullarda fren pabuçları çamur içindeki kum taneciklerinin arada sıkışması sonucu aşınır. Burada aşınan sadece pabuç değildir. Pahalı jantlara bu koşullarda 1- 1.5 yıl sonra elveda diyebilirsiniz. Fren pabuçlarının üzerinde genellikle yarıklar bulunur. Bunların amacı suyu aradan çıkartmaktır. Bu yarıklar aynı zamanda pabuç değiştirme zamanı göstergesidir. Yarıklar yok olduysa değiştirme zamanı geldi demektir..Ama pabuçlar yarısına kadar eridiği zaman pabuç yüzeyi nerdeyse 2 katına çıkar.(Pabuçların kesiti yandan baktığınızda koniktir.) Eğer jantın fren yüzeyi geniş değilse (burda bu genişliğin önemi ortaya çıkar) pabucun alt kısmında bir set oluşur. Jant fren yüzeyinin bittiği köşe buna yol açar. Bu durumda zaten azalmış fren gücüne bir de "kapma" eklenir. Pabuçtaki set jantın altına göbek yönünde girer ve janta yapışık kalabilir. Arazi koşullarında böyle bir pabucu biraz "adam" etmek bir çakıyla mümkündür. Oluşmuşsa önce set alınır(kesilir). Sonra fren yüzeyi düzlem haline getirilir. Genişlemiş fren yüzeyini daraltmak için özellikle alttan ve sonra üstten pabuç köşeleri 45 derece kesilir. Böylece biraz olsun orjinal koniklik sağlanır. Üstten de pabucun dış lastik yanağına sürtmediğine emin olmak gerekir.Biz bu işlemi bazen atölyede tahta törpüsüyle yaparız. (Daha kontrollü ve çabuk olur)
Bunlardan sonra tekrar fren ayarı gerekebilir. Arka pabuçlar genellikle daha çabuk aşınır. Genel olarak frenleme %30 arka, % 70 ön fren sayesinde gerçekleşir. Güçsüz olan arka freni daha çok sıkarız.Bazen de dik inişlerde ön freni daha az kullanırız . Bu yüzden arka pabuçlar daha çabuk aşınır. Pabucun bittiğinden haberiniz olmazsa hasar çabucak büyür. Pabucun taşıyıcı metali janta sürter ve jantı "oyar".
Jant aşınmasına bir önlem yüzeyi sertleştirmektir (Anodizasyon), ama bu sert yüzey de ille de bir süre sonra aşınır. Diğer pahalı bir yöntem fren yüzeyine plasma tekniğiyle seramik tozu yapıştırmaktır; tabii sadece jantın frenleme/yan yüzeyinde ince bir tabaka olarak. Seramik jantların kullanım ömrü normallere göre %50 , frenleme gücü de %30 daha fazladır.Fakat bu jantlar için yapılmış daha sert fren pabuçları kullanmak daha uzun balata ömrü verir . (Övünmek gibi olmasın(!)
ama ben paraya kıyıp aldığım (aslında elimde kalan. Mavic CrossMax teker setimde Acera-Alivio frenlerim -frenleme bakımından- diski aratmıyor..)Dikkat: Sık sık ıslak koşullarda biniyorsanız, jantınızın fren yüzeyini parmağınızla kontrol edin. İç bükeylik (aşınma) fazlaysa jantı değiştirin. Hatta bazen lastiğe yakın (2-3 mm.) yerde nerdeyse minik bir köşe oluşmuşsa hiç beklemeyin. Bazı jantlarda bunu haber vermek amacıyla jantta bir çizik (ince oluk) vardır. Bu çizik yok olunca jantı değiştirme zamanı demektir..Bunları okuduktan sonra disk frenlerin ıslak koşullardaki avantajı biraz daha ortaya çıkar. Çamur teker göbeğine (fazla) ulaşmadığı için balataların ve diskin ömrü çok fazla olur ve jant aşınması diye bir sorun kalmaz. (Ben bir kaç kez bu aşınma yüzünden "çember" çıkardım) Bunlara karşın bu diskler bir kaç yüz gram daha ağır, biraz daha pahalıdır. Gerçi orjinal pabuç (mesela Shimano) kullanıyorsanız 2 haftada bir 10-20 USD vermek "zul" gelebilir. Jantınız da pahalı bir modelse ve sık sık çamurda biniyorsanız disk fren iyi bir seçim olabilir. Mekanik olanların fiyatları hidroliklerin genelde yarısı kadardır.
Çamurda (veya ıslakta) bisiklete bindikten sonra vitese yapılması gereken bakım frenlere de yapılması gerekir. Sistemi çamurdan arındırmak, kabloları söküp telleri temizlemek ve yağlamak iyi olur.(Tabi Gore Ride-On fren /vites kablo setiniz varsa bu işlem gerekmez) Fren pabuç ayarlarının da tekrar yapılması gerekir.
Düştüğünüz zaman fren kollarının yere çarpma olasılığı yüksektir. Bu yüzden fren kolları hafif gevşek bırakılabilir. (yani fren kolunu gidona sıkıştıran vida az sıkılır.) Kolu elinizle aşağı yukarı oynatabilecek sıkılıkta bırakın.(tabi çok da gevşek olmasın) Düştüğünüzde pozisyonu bozulmuş bir fren kolu kırık (veya yamuk) bir koldan daha iyidir.Bu vites kolları için de geçerlidir. (tabi fren koluna bağlı olmayan, ayrı tipse)
Gürsel Akay
