Derya AKYILDIZ
Forum Bağımlısı
- Kayıt
- 17 Ocak 2006
- Mesaj
- 1.532
- Tepki
- 1.634
- Şehir
- Ataşehir
A’dan Z’ye ilkyardım
Hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlileri gelinceye kadar ve ilaç
kullanılmadan yapılan uygulamalar ilkyardım olarak tanımlanıyor ve doğru ilkyardım,
hayat kurtarıyor.
http://www.ntvmsnbc.com/news/261017.jpg
Bilinçsizce uygulanan ilkyardım sakatlığa ya da ölüme neden olabilir. İlkyardımcının da
olay yerinde hayatını kaybettiği bir çok örnek bulunduğunu söyleyen Yardımcı Doçent
Doktor Ayhan Özşahin, sık karşılaşılan ve ilkyardım gerektiren durumları ve bilinçli
ilkyardım uygulamalarını bir kitapta topladı. Kitap, Temel Yaşam Desteği, Bayılma, Sinir
Krizi, Epilepsi ve Ateşli Havale, Şok ve felç, Boğulma, Kanama, Böcek sokması, Yanık ve
trafik kazası gibi durumlarda yapılacak doğru ilkyardım uygulamalarını içeriyor.
Temel Yaşam Desteği
Ani ölümlerde yaşam kurtarıcı etkisi kanıtlanmış olan bu uygulama, ilkyardımın en önemli
ayaklarından birini oluşturuyor.
http://www.ntvmsnbc.com/news/261322.jpg
Yöntem, elektrik çarpması, boğulma, donma, göğüs ya da boyuna gelen ani darbe gibi
kazalarda gelişebilen ani solunum veya kalp
1- TEHLİKE
Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğundan emin olun
Tehlike yoksa; hastanın ya da yaralının yanına giderek diz çökün. Tehlike varsa;
ambulans çağırın, güvenli bölgede bekleyin ve ambulans ekibine bilgi verin.
2- BİLİNÇ
Hastayı bir kol boyu mesafeden omuzlarından yavaşça sarsın ve “iyi misiniz” diye
seslenin. Yanıt veriyorsa konuşarak sorunu anlayın. Yanıt vermiyorsa hastayı sert bir
zemin üzerine sırt üstü çevirerek yardım isteyin.
3- HAVAYOLU
Hastanın başını geri, çenesini ise yukarı iterek havayolunu açın
4-SOLUNUM
Havayolunu açık tutarak “Bak, dinle, hisset” yöntemiyle solunumu kontrol edin
Solunum normal değilse ambulans çağırın. Solunum normalse ambulans çağırdıktan sonra
hastalı yan çevirerek solunumun sürekliliğini gözleyin.
5- KALP MASAJI
Bir elinizin topuğunu hastanın göğsünün ortasına yerleştirin
Diğer elinizin topuğunu elinizin üstüne yerleştirin
Parmaklarınızı kenetleyin ve baskı noktasının kaburga üzerine kaymadığından emin olun
Hastanın göğsünü 90 derece açıyla 4-5 cm bastırın. (30 kez)
Bırakırken ellerinizi hastanın göğsünden ayırmayın
Dakikada 100 masaj hızıyla devam edin
Baskı ve bırakma süreleri eşit olmalıdır
6-SUNİ SOLUNUM
Havayolunu baş geri, çene yukarı yöntemiyle tekrar açın. Alındaki elinizin baş ve işaret
parmaklarıyla burun ucundaki yumuşak kısmı kapatın
Çeneyi yukarı iterken ağzı açın
Normal bir nefes alın ve dudaklarınızla hastanın ağzını örtün
Hastanın ağzına yavaşça üfleyin ve göğsünün yükseldiğini görün 1’ saniye normal nefes verin.
Baş geri, çene yukarı pozisyonunda ağzınızı hastanın ağzından uzaklaştırın ve göğsünün
tekrar indiğini gözleyin
Tekrar bir normal nefes alın ve deminki gibi hastanın ağzına üfleyin
(30 Kalp masajı ve 2 suni solunum uygulayın)
Bayılma ve sinir krizinde ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261324.jpg
Bayılmada önemli noktalardan biri, kişinin kusarak hava yolunu tıkamasıdır. Bu nedenle
ambulans gelene kadar hastanın gözlem altında tutulması gerekir.
Bayılmalarda ve sinir krizlerinde önce baş geri çene yukarı yöntemiyle havayolu açılır.
Solunum normal değilse “Temel Yaşam Desteği” uygulanır.
Bayılmalarda kusarak hava yolunu tıkaması riskine karşı, sinir krizlerinde ise yalnız
kalacaksa hasta, iyileşme pozisyonuna getirilir. Çeşitli tipleri olan iyileşme pozisyonunda,
havayolunun açık olması, göğsün solunumu engelleyecek şekilde baskılanmaması ve
kolun altta kalmaması anahtar noktaları oluşturur.
HASTAYA İYİLEŞME POZİSYONU VERMEK
Hastanın varsa gözlüğünü çıkarın
Yanına yanına diz çökün ve iki bacağını düzgünce uzatın
Size yakın olan kolu yana açın, dirsekten yukarı doğru katlayın
Diğer elinin sırtını size yakın olan yanağına yaslayın, diğer elinizle size uzak olan bacağı
dizden katlayın
Hastayı kendinize doğru çevirin
Üstteki bacağın kalçadan ve dizden kıvrılmış olmasına dikkat edin
kafayı geri itin
Sinir krizlerinde bütün bunlara ek olarak stres nedeninin ortamdan uzaklaştırılması
gerekir. (Örneğin; Sinir krizi bir tartışma sonucu geldiyse tartıştığı kişiden uzaklaştırılır.)
Sara ve havale nöbetinde ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261326.jpg
3 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklarda vücut ısısının 38.5 dereceyi aşmasıyla oluşan havale
ile epilepsi yani sara hastalığında görülen nöbetlerde bilinç kaybı ön palana çıkar.
Nöbetlerde hasta önce kasılır, nefes alamaz, morarır, bilinci kapanır, yere düşer, kasılıp
kalır ve çoğunlukla çırpınmaya başlar. Bu sırada idrarını kaçırabilir, artan tükürük salgısı
nedeniyle ağzından köpük gelebilir. Bu tür nöbetlerin en büyük risklerinden biri de bilinç
kaybıyla gelişen düşmelerde meydana gelen yaralanma ve ölümlerdir.
Sara ya da havale nöbetlerinde de diğer ilkyardım uygulamalarında olduğu gibi solunum
normal değilse, Temel Yaşam Desteği uygulanır. Bu nöbetlerdeki ilkyardımın püf noktasını
ise çırpınan hastaya müdahale oluşturur. Çırpınan hastaya yaklaşım şöyle olmalıdır:
Çırpınmasını önlemeyin : Çünkü çırpınmanın hastaya zararı yoktur, öte yandan
hareketleri durdurmaya çalışmak kas yırtılması gibi yaralanmalara neden olabilir.
Çevresini açın veya güvenli bir yere sürükleyin : Hasta çırpınırken yakınındaki sert ve
sivri cisimlere çarparak yaralanabilir. Mümkünse etraftaki eşyayı, değilse hastayı
uzaklaştırın
Başının altına yastık veya ceket koyun: Sert zemin üstünde nöbet geçiren hastanın kafası
yere çarparak yaralanabilir. Bu nedenle başının altına yastık görevi görecek yumuşak bir
malzeme koyun
Nöbet sonrası yana çevirin: Artan tükürük salgısı nedeniyle hastanın ağzında köpük
oluşarak hastanın soluk yolunu tıkayıp boğulmasına neden olabilir. Bu nedenle nöbet
sırasında değil ama nöbet sonrasında hastanın yana çevrilmesi gerekir.
Ambulans çağırın: Vakit geçirmeden ambulans çağırın. Ancak epilepsi hastası iyi
tanıdığınız biri ise kontrol altında ise doktorunun önerisiyle her nöbette ambulans
çağrılmayabilir.
Yalnız bırakmayın: Bilinç açılsa bile hastada bir süre sarhoşluk benzeri bir durum
olacağından yalnız bırakılmamalıdır.
Ateşli havale nöbetlerinde ise giysilerini çıkarıp pencereyi açarak çocuğun vücudunun
soğumasını sağlayabilirsiniz. Dirençli durumlarda normal banyo suyu ile duş aldırmak en
iyi yöntemdir. Ateş düşünce havale durur ancak ateşin tekrar ve kısa sürede
yükseleceğini unutmamak ve vakit geçirmeden ambulans çağırmak gerekir.
Şok ve felçte ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261328.jpg
Kan dolaşımının ihtiyacı karşılayamaz duruma gelmesi şok, beyin dokusunun hasar
görmesi ile vücudun bir kısmı ya da tamamının işlev bozukluğuna uğraması ise felç yani
inme olarak tanımlanıyor.
Baş dönmesi, göz kararması, sıcak basması veya üşüme, terleme, solukluk, hareketsizlik
ve giderek bilinç kaybı gibi belirtilerle gelişen şok ölümle sonuçlanabilen ciddi bir sağlık
sorunu. Şiddetli baş ağrısı, kolunu ya da bacağı hareket ettirememe, gözü veya ağzı tam
kapatamama gibi belirtilerle gelişen felç de ani ölümlere neden olabilir.
Şokta uygulanacak ilkyardımda da eğer solunum normal değilse ‘Temel Yaşam Desteği’
uygulanır. Hasta yalnız kalacaksa iyileşme pozisyonuna getirilir yani yan çevrilir.
Şok posizisyonu:Arı sokması gibi alerjik nedenler, kanama, kusma, ishal, büyük kemik
kırıkları, geniş yanıklar ve fazla terleme gibi aşırı kan ve sıvı kaybından eminseniz
hastanın ayaklarını 45 derece yukarı kaldırın.
Üzerini örtün: Hava sıcak olsa bile kan dolaşımının yetersizliği nedeniyle hastanın vücut
ısısı tehlikeli bir şekilde düşebilir. Bu nedenle üzeri örtülür.
Gözlem altında tutun: Ambulans gelene kadar hasta gözlem altında tutulur.
Felç yani inmede de ambulans gelinceye kadar aynı ilkyardım uygulanır. Ancak halk
arasında sıkça gözlendiği gibi felç gelen hastayı suyla ıslatmak, yıkamak doğru değildir.
Boğulmada ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261335.jpg
Katı cisimle oluşan ancak tam tıkanmanın gerçekleşmediği boğulmada kişinin kendi
refleksleriyle sorunu halletmesi beklenir. Çünkü müdahale edilirse tıkanıklık artabilir, bu
nedenle kişiyi sakinleştirip öksürmeye teşvik etmek en doğru yaklaşımdır.
Ancak tam tıkanma varsa hastanın arkasında durup bir elle göğsünü destekleyerek öne
eğilmesini isteyin. Diğer elinizin topuğuyla hastanın kürek kemiklerinin ortasına 5 kez
kuvvetle vurun. Tıkanıklık açılmaz ise Heimlich manevrasına geçmek gerekir.
HEIMLICH MANEVRASI
Hastanın arkasına geçip sarılın
Bir elinizi yumruk yapıp hastanın göğüs kemiği ile göbeği arasına yerleştirin. Diğer
elinizle bu yumruğu tutup 5 kez içe ve yukarı doğru ani baskı uygulayın
Tıkanıklık açılınca işlemi durdurun
Heimlich manevrası iç organlara zarar verebileceği için dikkatli olunmalıdır
Hastayı sağlık kuruluşuna yönlendirin
Tıkanıklık açılmadıysa
Tekrar sırta vurun
Bu işlemleri 5’er kez olacak şekilde dönüşümlü olarak tekrarlayın
Bilinç kapanırsa temel yaşam desteği uygulayın
SUDA BOĞULMADA İLKYARDIM
Mümkünse kişiyi suya girmeden kurtarın. (Elbisesinden çekin, can simidi, ip vb.. atın)
Boğulmakta olan kişi panik içinde kendini kurtarmak isteyenlere sarılır ve onu da
boğabilir. Ancak özel eğitimi yani cankurtaran lisansı bulunanlar suya girip boğulan kişiyi
kurtarabilirler.
Bilinç Açıksa
Kanaması varsa tampon yapın. Kırık varsa hareket ettirmeyin
Sudan yatay halde çıkarın
Kurulayın, ısıtın
Ambulans çağırın
Normal solunum yoksa
Sudan hemen çıkarın veya sudayken suni solunuma başlayın
Ambulans çağırın
Solunum normalse
Kanaması varsa tampon yapın
Kırık varsa hareket ettirmeyin
Sudan yatay halde çıkarın
Kurulayın, ısıtın
Ambulans çağırın
Kanamalarda ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261337.jpg
Kısa sürede yüzde 20 düzeyinde yani ortalama 1 litre kan kaybı ölümle sonuçlanabilir.
Kanamalarda yapılacak ilk iş kanayan yerin üzerine varsa steril gazlı bez, yoksa herhangi
bir bez, o da yoksa elle bastırmaktır. Kanayan bölgeyi kalp seviyesinin üzerine
yükseltmek ve hareketsiz tutmak ve vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmak
ilkyardımın diğer adımlarını oluşturur.
Kanamalarda kanayan yerin üzerine gazlı bez koyup üzerinden sargı bezi ile sıkıca bir kaç
tur attırmaya tampon adı veriliyor. Açık kırık veya yabancı cisim varsa tampon yapılmaz.
Kol ve bacaklardaki ana atardamarlara yani baskı noktalarına bastırılarak kanın geçişi,
dolayısıyla kanama durdurulabilir. Kolun iç yüzünde yani pazu kasının altı ve kasıkta nabız
alınan yerler baskı noktalarını oluşturur.
Turnike
Bu yöntemlerle kanama durdurulamadığı ve ölüm tehlikesi oluşturduğu durumlarda son
çare olarak turnike uygulanır. Turnike kol ve bacakta tek kemik olan kısımda geniş sargı
ile bağlanır, kanama durana kadar sıkılır. Turnikenin bağlandığı saat kaydedilerek
ambulans çağrılır ya da hasta sağlık kuruluşuna götürülür.
Böcek ısırıklarında ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261340.jpg
Yılan, akrep, örümcek, çıyan, arı, kene ya da deniz kestanesi gibi hayvan ısırmalarında,
hayvanın özelliği ilkyardımda belirleyici olur.
Yarayı su ve sabunla temizlemek, kanamayı durdurmak, yarayı gaz bezi ile kapatmak,
bölgeyi kalp seviyesinden aşağıda tutmak, hastayı sarsılmayacak bir pozisyona getirerek
ambulans çağırmak ya da hastayı sağlık kuruluşuna götürmek, böcek ısırığı veya
sokmalarında genel yaklaşımı oluşturur.
Yılan, akrep, örümcek, çıyan sokması
Bölgeyi sargı beziyle sıkıca sarın (Dolaşımı engellemeyecek şekilde)
Yarayı kesinlikle kanatmayın
Yarayı kesinlikle emmeyin
Arı sokması
Arının iğnesini yara üzerinde arayın
Varsa steril bir enjektör iğnesi ile çıkarın
Cımbızla iğnenin ucunu tutmayın
Kene sokması
Kene pensi kullanarak keneyi uzaklaştırın
Deniz kestanesi
Dikenleri çıkarmaya çalışmayın
Yarayı açık tutun
Yanıkta ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261341.jpg
İnsan vücudunun yüzde 60’ı su olmasına rağmen içerdiği yağ nedeniyle yanıcı özelliğe sahip.
Isı, ışın ve elektrik gibi nedenlerle dokuda meydana gelen hasar, yanık olarak
nitelendiriliyor. Yanıkta ilkyardım, yanığın derecesine bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Ancak yanıkta temel yaklaşım; ‘Soymak ve soğutmak’
1. Derece yanık
Varsa sıcak giysileri çıkarın
Yarayı oda sıcaklığındaki su ile soğutun
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltin
Bölgeyi hareketsiz tutun
Yarayı açık bırakın
Güneş sonrası solüsyonları kullanabilirsiniz.
2.Derece yanık
Varsa sıcak giysilerini keserek çıkarın
Yarayı oda sıcaklığında su ile soğutarak yaralı bölgeyi kalp seviyesinin üzerinde
hareketsiz tutun
Su keselerini patlatmayın
Yanık örtüsü ile yarayı örtün ve sağlık kuruluşuna gidin.
3.Derece yanık
Varsa sıcak giysilerini keserek çıkarın
Yara hava ile temasla soğuyacaktır, su kullanmayın
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltip hareketsiz tutun
Varsa steril yanık örtüsü ile yarayı örtün ve ambulans çağırın.
Kimyasal madde yanığında ilkyardım
Kimyasal madde sıvı ise akan ve basınçlı olmayan ılık su ile yıkayın
Kimyasal madde toz ise bir bezle silkeleyin, sonra suyla yıkayın
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltip hareketsiz tutun
Yanığı örtün ve sağlık kuruluşuna gidin.
Elektrik Çarpmasında ilkyardım
Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğundan emin olun. Yüksek voltajda
10m’den fazla yaklaşmayın
Düşük voltajda elektrik devresini kesin ve varsa cerrahi eldiven giyin
Hasta yanıt veriyorsa konuşun, yanıt vermiyor ve gerekiyorsa ambulans çağırın ve temel
yaşam desteği verin
Elektriğin vücuda giriş çıkış noktalarını kontrol edin
Yaranın üzerini temiz bir örtüyle örtün ve ambulans gelene kadar hastayı yalnız
bırakmayın.
Sıcak çarpmasında ilkyardım
Hastayı gölge bir ortama alın, giysileri çıkarın
Hastanın bilinci açık ise ılık su ile duş aldırın
Bilinci kapalı ise ılık suyla ıslatılmış bezleri alnına, koltuk altına ve kasıklarına koyun
Soğuk su ve buz, hastayı fazla soğutabileceği için sakıncalı olabilir.
Donmada ilkyardım
Hastayı kuru ve kuytu bir yere alın
Varsa ıslak giysilerini çıkarın ve üzerine sıcak örtü sarın
Sıkan takıları çıkarın
Yavaş ve dengeli ısıtın
Ambulans çağırın veya sağlık kuruluşuna gidin
Hastayı ovarak ısıtmak veya soba gibi güçlü ısı kaynaklarına yaklaştırmak sakıncalıdır ve
hasta hareket ettirilmemelidir.
Trafik kazalarında ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261549.jpg
Trafik kazalarında sıklıkla aracın motoru çalışmaya devam eder ve hasara bağlı yakıt ile
yağ sızıntısı bu durumda yangına yol açabilir.
Aracın el freninin çekilmemiş olması, ilkyardım sırasında aracın hareket etmesi yoluyla,
yeni yaralanmalara yol açabilir. Ayrıca akan trafik de ilkyardımcıları tehdit eder. Bu
nedenle önce yoldaki trafik durdurulmalı, sonra aracın el freni çekilmeli ve kontak
anahtarı kapatılmalı.
Trafik kazasında öncelikle yaralılar araçtan çıkarılmaya çalışılmakta ve böylece kalıcı
sakatlıklara yol açılmaktadır. Aracın yanması gibi bir tehlike yoksa, yaralılar ambulans
gelene kadar araç içinde tutulmalı, gerekli ilkyardım burada uygulanmalı, psikolojik
destek verilmeli.
Kazazedenin bilinci yerinde değilse ve gerekiyorsa Temel Yaşam Desteği verin.
Kanama varsa durdurun, kırık olmadığından emin olun, kuşkulu durumlarda kırık varmış
gibi davranın
Yabancı cisim varsa sabitleyin ve yarayı temiz bir bez ile kapatın ve ambulans bekleyin
Parça kopmuşsa
Kopan parçayı bir poşete koyun ve ağzını sıkıca kapatın
İkinci poşete su ve buz koyun. İçinde parça bulunan poşeti de bunun içine koyun
Yaralıda kanama kontrolü yapın ve gözleyin, ambulansı bekleyin
Kolda kırık varsa
Gazete veya bir dergiyi oluk haline getirin
Kolu içerisine yerleştirin
Bir bezle bağlayın ve omuza asın
Bacakta kırık varsa
Yaralıyı bulduğunuz pozisyonda tutun
Kafayı her iki yandan destekleyin
Açık yara varsa kapatın ve ambulans çağırın
Kalp krizinde ilkyardım
Ambulans çağırın, telefona cevap veren hekimden destek alın
Kişiyi rahat ettiği pozisyonda tutun, sıkan giysileri gevşetip psikolojik destek verin
Bilinci kapanırsa solunumu kontrol edin, normal solunum yoksa kalp masajı ve suni
solunum uygulayın
Kişinin hekim tarafından verilmiş ilacı varsa ve bilinci açıksa ilacı verin
Ancak hekim tarafından verilmediği sürece ilaç kullanmayın
TÜLAY SAĞLAM
NTV-MSNBC
Hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlileri gelinceye kadar ve ilaç
kullanılmadan yapılan uygulamalar ilkyardım olarak tanımlanıyor ve doğru ilkyardım,
hayat kurtarıyor.
http://www.ntvmsnbc.com/news/261017.jpg
Bilinçsizce uygulanan ilkyardım sakatlığa ya da ölüme neden olabilir. İlkyardımcının da
olay yerinde hayatını kaybettiği bir çok örnek bulunduğunu söyleyen Yardımcı Doçent
Doktor Ayhan Özşahin, sık karşılaşılan ve ilkyardım gerektiren durumları ve bilinçli
ilkyardım uygulamalarını bir kitapta topladı. Kitap, Temel Yaşam Desteği, Bayılma, Sinir
Krizi, Epilepsi ve Ateşli Havale, Şok ve felç, Boğulma, Kanama, Böcek sokması, Yanık ve
trafik kazası gibi durumlarda yapılacak doğru ilkyardım uygulamalarını içeriyor.
Temel Yaşam Desteği
Ani ölümlerde yaşam kurtarıcı etkisi kanıtlanmış olan bu uygulama, ilkyardımın en önemli
ayaklarından birini oluşturuyor.
http://www.ntvmsnbc.com/news/261322.jpg
Yöntem, elektrik çarpması, boğulma, donma, göğüs ya da boyuna gelen ani darbe gibi
kazalarda gelişebilen ani solunum veya kalp
1- TEHLİKE
Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğundan emin olun
Tehlike yoksa; hastanın ya da yaralının yanına giderek diz çökün. Tehlike varsa;
ambulans çağırın, güvenli bölgede bekleyin ve ambulans ekibine bilgi verin.
2- BİLİNÇ
Hastayı bir kol boyu mesafeden omuzlarından yavaşça sarsın ve “iyi misiniz” diye
seslenin. Yanıt veriyorsa konuşarak sorunu anlayın. Yanıt vermiyorsa hastayı sert bir
zemin üzerine sırt üstü çevirerek yardım isteyin.
3- HAVAYOLU
Hastanın başını geri, çenesini ise yukarı iterek havayolunu açın
4-SOLUNUM
Havayolunu açık tutarak “Bak, dinle, hisset” yöntemiyle solunumu kontrol edin
Solunum normal değilse ambulans çağırın. Solunum normalse ambulans çağırdıktan sonra
hastalı yan çevirerek solunumun sürekliliğini gözleyin.
5- KALP MASAJI
Bir elinizin topuğunu hastanın göğsünün ortasına yerleştirin
Diğer elinizin topuğunu elinizin üstüne yerleştirin
Parmaklarınızı kenetleyin ve baskı noktasının kaburga üzerine kaymadığından emin olun
Hastanın göğsünü 90 derece açıyla 4-5 cm bastırın. (30 kez)
Bırakırken ellerinizi hastanın göğsünden ayırmayın
Dakikada 100 masaj hızıyla devam edin
Baskı ve bırakma süreleri eşit olmalıdır
6-SUNİ SOLUNUM
Havayolunu baş geri, çene yukarı yöntemiyle tekrar açın. Alındaki elinizin baş ve işaret
parmaklarıyla burun ucundaki yumuşak kısmı kapatın
Çeneyi yukarı iterken ağzı açın
Normal bir nefes alın ve dudaklarınızla hastanın ağzını örtün
Hastanın ağzına yavaşça üfleyin ve göğsünün yükseldiğini görün 1’ saniye normal nefes verin.
Baş geri, çene yukarı pozisyonunda ağzınızı hastanın ağzından uzaklaştırın ve göğsünün
tekrar indiğini gözleyin
Tekrar bir normal nefes alın ve deminki gibi hastanın ağzına üfleyin
(30 Kalp masajı ve 2 suni solunum uygulayın)
Bayılma ve sinir krizinde ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261324.jpg
Bayılmada önemli noktalardan biri, kişinin kusarak hava yolunu tıkamasıdır. Bu nedenle
ambulans gelene kadar hastanın gözlem altında tutulması gerekir.
Bayılmalarda ve sinir krizlerinde önce baş geri çene yukarı yöntemiyle havayolu açılır.
Solunum normal değilse “Temel Yaşam Desteği” uygulanır.
Bayılmalarda kusarak hava yolunu tıkaması riskine karşı, sinir krizlerinde ise yalnız
kalacaksa hasta, iyileşme pozisyonuna getirilir. Çeşitli tipleri olan iyileşme pozisyonunda,
havayolunun açık olması, göğsün solunumu engelleyecek şekilde baskılanmaması ve
kolun altta kalmaması anahtar noktaları oluşturur.
HASTAYA İYİLEŞME POZİSYONU VERMEK
Hastanın varsa gözlüğünü çıkarın
Yanına yanına diz çökün ve iki bacağını düzgünce uzatın
Size yakın olan kolu yana açın, dirsekten yukarı doğru katlayın
Diğer elinin sırtını size yakın olan yanağına yaslayın, diğer elinizle size uzak olan bacağı
dizden katlayın
Hastayı kendinize doğru çevirin
Üstteki bacağın kalçadan ve dizden kıvrılmış olmasına dikkat edin
kafayı geri itin
Sinir krizlerinde bütün bunlara ek olarak stres nedeninin ortamdan uzaklaştırılması
gerekir. (Örneğin; Sinir krizi bir tartışma sonucu geldiyse tartıştığı kişiden uzaklaştırılır.)
Sara ve havale nöbetinde ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261326.jpg
3 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklarda vücut ısısının 38.5 dereceyi aşmasıyla oluşan havale
ile epilepsi yani sara hastalığında görülen nöbetlerde bilinç kaybı ön palana çıkar.
Nöbetlerde hasta önce kasılır, nefes alamaz, morarır, bilinci kapanır, yere düşer, kasılıp
kalır ve çoğunlukla çırpınmaya başlar. Bu sırada idrarını kaçırabilir, artan tükürük salgısı
nedeniyle ağzından köpük gelebilir. Bu tür nöbetlerin en büyük risklerinden biri de bilinç
kaybıyla gelişen düşmelerde meydana gelen yaralanma ve ölümlerdir.
Sara ya da havale nöbetlerinde de diğer ilkyardım uygulamalarında olduğu gibi solunum
normal değilse, Temel Yaşam Desteği uygulanır. Bu nöbetlerdeki ilkyardımın püf noktasını
ise çırpınan hastaya müdahale oluşturur. Çırpınan hastaya yaklaşım şöyle olmalıdır:
Çırpınmasını önlemeyin : Çünkü çırpınmanın hastaya zararı yoktur, öte yandan
hareketleri durdurmaya çalışmak kas yırtılması gibi yaralanmalara neden olabilir.
Çevresini açın veya güvenli bir yere sürükleyin : Hasta çırpınırken yakınındaki sert ve
sivri cisimlere çarparak yaralanabilir. Mümkünse etraftaki eşyayı, değilse hastayı
uzaklaştırın
Başının altına yastık veya ceket koyun: Sert zemin üstünde nöbet geçiren hastanın kafası
yere çarparak yaralanabilir. Bu nedenle başının altına yastık görevi görecek yumuşak bir
malzeme koyun
Nöbet sonrası yana çevirin: Artan tükürük salgısı nedeniyle hastanın ağzında köpük
oluşarak hastanın soluk yolunu tıkayıp boğulmasına neden olabilir. Bu nedenle nöbet
sırasında değil ama nöbet sonrasında hastanın yana çevrilmesi gerekir.
Ambulans çağırın: Vakit geçirmeden ambulans çağırın. Ancak epilepsi hastası iyi
tanıdığınız biri ise kontrol altında ise doktorunun önerisiyle her nöbette ambulans
çağrılmayabilir.
Yalnız bırakmayın: Bilinç açılsa bile hastada bir süre sarhoşluk benzeri bir durum
olacağından yalnız bırakılmamalıdır.
Ateşli havale nöbetlerinde ise giysilerini çıkarıp pencereyi açarak çocuğun vücudunun
soğumasını sağlayabilirsiniz. Dirençli durumlarda normal banyo suyu ile duş aldırmak en
iyi yöntemdir. Ateş düşünce havale durur ancak ateşin tekrar ve kısa sürede
yükseleceğini unutmamak ve vakit geçirmeden ambulans çağırmak gerekir.
Şok ve felçte ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261328.jpg
Kan dolaşımının ihtiyacı karşılayamaz duruma gelmesi şok, beyin dokusunun hasar
görmesi ile vücudun bir kısmı ya da tamamının işlev bozukluğuna uğraması ise felç yani
inme olarak tanımlanıyor.
Baş dönmesi, göz kararması, sıcak basması veya üşüme, terleme, solukluk, hareketsizlik
ve giderek bilinç kaybı gibi belirtilerle gelişen şok ölümle sonuçlanabilen ciddi bir sağlık
sorunu. Şiddetli baş ağrısı, kolunu ya da bacağı hareket ettirememe, gözü veya ağzı tam
kapatamama gibi belirtilerle gelişen felç de ani ölümlere neden olabilir.
Şokta uygulanacak ilkyardımda da eğer solunum normal değilse ‘Temel Yaşam Desteği’
uygulanır. Hasta yalnız kalacaksa iyileşme pozisyonuna getirilir yani yan çevrilir.
Şok posizisyonu:Arı sokması gibi alerjik nedenler, kanama, kusma, ishal, büyük kemik
kırıkları, geniş yanıklar ve fazla terleme gibi aşırı kan ve sıvı kaybından eminseniz
hastanın ayaklarını 45 derece yukarı kaldırın.
Üzerini örtün: Hava sıcak olsa bile kan dolaşımının yetersizliği nedeniyle hastanın vücut
ısısı tehlikeli bir şekilde düşebilir. Bu nedenle üzeri örtülür.
Gözlem altında tutun: Ambulans gelene kadar hasta gözlem altında tutulur.
Felç yani inmede de ambulans gelinceye kadar aynı ilkyardım uygulanır. Ancak halk
arasında sıkça gözlendiği gibi felç gelen hastayı suyla ıslatmak, yıkamak doğru değildir.
Boğulmada ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261335.jpg
Katı cisimle oluşan ancak tam tıkanmanın gerçekleşmediği boğulmada kişinin kendi
refleksleriyle sorunu halletmesi beklenir. Çünkü müdahale edilirse tıkanıklık artabilir, bu
nedenle kişiyi sakinleştirip öksürmeye teşvik etmek en doğru yaklaşımdır.
Ancak tam tıkanma varsa hastanın arkasında durup bir elle göğsünü destekleyerek öne
eğilmesini isteyin. Diğer elinizin topuğuyla hastanın kürek kemiklerinin ortasına 5 kez
kuvvetle vurun. Tıkanıklık açılmaz ise Heimlich manevrasına geçmek gerekir.
HEIMLICH MANEVRASI
Hastanın arkasına geçip sarılın
Bir elinizi yumruk yapıp hastanın göğüs kemiği ile göbeği arasına yerleştirin. Diğer
elinizle bu yumruğu tutup 5 kez içe ve yukarı doğru ani baskı uygulayın
Tıkanıklık açılınca işlemi durdurun
Heimlich manevrası iç organlara zarar verebileceği için dikkatli olunmalıdır
Hastayı sağlık kuruluşuna yönlendirin
Tıkanıklık açılmadıysa
Tekrar sırta vurun
Bu işlemleri 5’er kez olacak şekilde dönüşümlü olarak tekrarlayın
Bilinç kapanırsa temel yaşam desteği uygulayın
SUDA BOĞULMADA İLKYARDIM
Mümkünse kişiyi suya girmeden kurtarın. (Elbisesinden çekin, can simidi, ip vb.. atın)
Boğulmakta olan kişi panik içinde kendini kurtarmak isteyenlere sarılır ve onu da
boğabilir. Ancak özel eğitimi yani cankurtaran lisansı bulunanlar suya girip boğulan kişiyi
kurtarabilirler.
Bilinç Açıksa
Kanaması varsa tampon yapın. Kırık varsa hareket ettirmeyin
Sudan yatay halde çıkarın
Kurulayın, ısıtın
Ambulans çağırın
Normal solunum yoksa
Sudan hemen çıkarın veya sudayken suni solunuma başlayın
Ambulans çağırın
Solunum normalse
Kanaması varsa tampon yapın
Kırık varsa hareket ettirmeyin
Sudan yatay halde çıkarın
Kurulayın, ısıtın
Ambulans çağırın
Kanamalarda ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261337.jpg
Kısa sürede yüzde 20 düzeyinde yani ortalama 1 litre kan kaybı ölümle sonuçlanabilir.
Kanamalarda yapılacak ilk iş kanayan yerin üzerine varsa steril gazlı bez, yoksa herhangi
bir bez, o da yoksa elle bastırmaktır. Kanayan bölgeyi kalp seviyesinin üzerine
yükseltmek ve hareketsiz tutmak ve vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmak
ilkyardımın diğer adımlarını oluşturur.
Kanamalarda kanayan yerin üzerine gazlı bez koyup üzerinden sargı bezi ile sıkıca bir kaç
tur attırmaya tampon adı veriliyor. Açık kırık veya yabancı cisim varsa tampon yapılmaz.
Kol ve bacaklardaki ana atardamarlara yani baskı noktalarına bastırılarak kanın geçişi,
dolayısıyla kanama durdurulabilir. Kolun iç yüzünde yani pazu kasının altı ve kasıkta nabız
alınan yerler baskı noktalarını oluşturur.
Turnike
Bu yöntemlerle kanama durdurulamadığı ve ölüm tehlikesi oluşturduğu durumlarda son
çare olarak turnike uygulanır. Turnike kol ve bacakta tek kemik olan kısımda geniş sargı
ile bağlanır, kanama durana kadar sıkılır. Turnikenin bağlandığı saat kaydedilerek
ambulans çağrılır ya da hasta sağlık kuruluşuna götürülür.
Böcek ısırıklarında ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261340.jpg
Yılan, akrep, örümcek, çıyan, arı, kene ya da deniz kestanesi gibi hayvan ısırmalarında,
hayvanın özelliği ilkyardımda belirleyici olur.
Yarayı su ve sabunla temizlemek, kanamayı durdurmak, yarayı gaz bezi ile kapatmak,
bölgeyi kalp seviyesinden aşağıda tutmak, hastayı sarsılmayacak bir pozisyona getirerek
ambulans çağırmak ya da hastayı sağlık kuruluşuna götürmek, böcek ısırığı veya
sokmalarında genel yaklaşımı oluşturur.
Yılan, akrep, örümcek, çıyan sokması
Bölgeyi sargı beziyle sıkıca sarın (Dolaşımı engellemeyecek şekilde)
Yarayı kesinlikle kanatmayın
Yarayı kesinlikle emmeyin
Arı sokması
Arının iğnesini yara üzerinde arayın
Varsa steril bir enjektör iğnesi ile çıkarın
Cımbızla iğnenin ucunu tutmayın
Kene sokması
Kene pensi kullanarak keneyi uzaklaştırın
Deniz kestanesi
Dikenleri çıkarmaya çalışmayın
Yarayı açık tutun
Yanıkta ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261341.jpg
İnsan vücudunun yüzde 60’ı su olmasına rağmen içerdiği yağ nedeniyle yanıcı özelliğe sahip.
Isı, ışın ve elektrik gibi nedenlerle dokuda meydana gelen hasar, yanık olarak
nitelendiriliyor. Yanıkta ilkyardım, yanığın derecesine bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Ancak yanıkta temel yaklaşım; ‘Soymak ve soğutmak’
1. Derece yanık
Varsa sıcak giysileri çıkarın
Yarayı oda sıcaklığındaki su ile soğutun
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltin
Bölgeyi hareketsiz tutun
Yarayı açık bırakın
Güneş sonrası solüsyonları kullanabilirsiniz.
2.Derece yanık
Varsa sıcak giysilerini keserek çıkarın
Yarayı oda sıcaklığında su ile soğutarak yaralı bölgeyi kalp seviyesinin üzerinde
hareketsiz tutun
Su keselerini patlatmayın
Yanık örtüsü ile yarayı örtün ve sağlık kuruluşuna gidin.
3.Derece yanık
Varsa sıcak giysilerini keserek çıkarın
Yara hava ile temasla soğuyacaktır, su kullanmayın
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltip hareketsiz tutun
Varsa steril yanık örtüsü ile yarayı örtün ve ambulans çağırın.
Kimyasal madde yanığında ilkyardım
Kimyasal madde sıvı ise akan ve basınçlı olmayan ılık su ile yıkayın
Kimyasal madde toz ise bir bezle silkeleyin, sonra suyla yıkayın
Bölgeyi kalp seviyesinin üzerine yükseltip hareketsiz tutun
Yanığı örtün ve sağlık kuruluşuna gidin.
Elektrik Çarpmasında ilkyardım
Kendiniz, hasta ve olay yerindekilerin güvende olduğundan emin olun. Yüksek voltajda
10m’den fazla yaklaşmayın
Düşük voltajda elektrik devresini kesin ve varsa cerrahi eldiven giyin
Hasta yanıt veriyorsa konuşun, yanıt vermiyor ve gerekiyorsa ambulans çağırın ve temel
yaşam desteği verin
Elektriğin vücuda giriş çıkış noktalarını kontrol edin
Yaranın üzerini temiz bir örtüyle örtün ve ambulans gelene kadar hastayı yalnız
bırakmayın.
Sıcak çarpmasında ilkyardım
Hastayı gölge bir ortama alın, giysileri çıkarın
Hastanın bilinci açık ise ılık su ile duş aldırın
Bilinci kapalı ise ılık suyla ıslatılmış bezleri alnına, koltuk altına ve kasıklarına koyun
Soğuk su ve buz, hastayı fazla soğutabileceği için sakıncalı olabilir.
Donmada ilkyardım
Hastayı kuru ve kuytu bir yere alın
Varsa ıslak giysilerini çıkarın ve üzerine sıcak örtü sarın
Sıkan takıları çıkarın
Yavaş ve dengeli ısıtın
Ambulans çağırın veya sağlık kuruluşuna gidin
Hastayı ovarak ısıtmak veya soba gibi güçlü ısı kaynaklarına yaklaştırmak sakıncalıdır ve
hasta hareket ettirilmemelidir.
Trafik kazalarında ilkyardım
http://www.ntvmsnbc.com/news/261549.jpg
Trafik kazalarında sıklıkla aracın motoru çalışmaya devam eder ve hasara bağlı yakıt ile
yağ sızıntısı bu durumda yangına yol açabilir.
Aracın el freninin çekilmemiş olması, ilkyardım sırasında aracın hareket etmesi yoluyla,
yeni yaralanmalara yol açabilir. Ayrıca akan trafik de ilkyardımcıları tehdit eder. Bu
nedenle önce yoldaki trafik durdurulmalı, sonra aracın el freni çekilmeli ve kontak
anahtarı kapatılmalı.
Trafik kazasında öncelikle yaralılar araçtan çıkarılmaya çalışılmakta ve böylece kalıcı
sakatlıklara yol açılmaktadır. Aracın yanması gibi bir tehlike yoksa, yaralılar ambulans
gelene kadar araç içinde tutulmalı, gerekli ilkyardım burada uygulanmalı, psikolojik
destek verilmeli.
Kazazedenin bilinci yerinde değilse ve gerekiyorsa Temel Yaşam Desteği verin.
Kanama varsa durdurun, kırık olmadığından emin olun, kuşkulu durumlarda kırık varmış
gibi davranın
Yabancı cisim varsa sabitleyin ve yarayı temiz bir bez ile kapatın ve ambulans bekleyin
Parça kopmuşsa
Kopan parçayı bir poşete koyun ve ağzını sıkıca kapatın
İkinci poşete su ve buz koyun. İçinde parça bulunan poşeti de bunun içine koyun
Yaralıda kanama kontrolü yapın ve gözleyin, ambulansı bekleyin
Kolda kırık varsa
Gazete veya bir dergiyi oluk haline getirin
Kolu içerisine yerleştirin
Bir bezle bağlayın ve omuza asın
Bacakta kırık varsa
Yaralıyı bulduğunuz pozisyonda tutun
Kafayı her iki yandan destekleyin
Açık yara varsa kapatın ve ambulans çağırın
Kalp krizinde ilkyardım
Ambulans çağırın, telefona cevap veren hekimden destek alın
Kişiyi rahat ettiği pozisyonda tutun, sıkan giysileri gevşetip psikolojik destek verin
Bilinci kapanırsa solunumu kontrol edin, normal solunum yoksa kalp masajı ve suni
solunum uygulayın
Kişinin hekim tarafından verilmiş ilacı varsa ve bilinci açıksa ilacı verin
Ancak hekim tarafından verilmediği sürece ilaç kullanmayın
TÜLAY SAĞLAM
NTV-MSNBC
