Sporcu, güneş, ultraviyole ışınları ve yanıklar

Kayıt
12 Eylül 2006
Mesaj
57
Tepki
84
yazıda yararlanılan kaynaklar aşağıda belirtilmiştir.

Biz sporcular, özellikle bisiklet sporuna gönül verenler için önemli bir konu; Güneş ve Ültraviyole

Güneş ışınlarına sürekli veya aralıklı olarak maruz kalan insanlarda U.V. ışınlarının da zararlı etkilerini görmek mümkündür. Güneş ışınlarıyla cilt kanserlerinin ilişkisi bilinmektedir. Cilt kanserleri büyük çoğunlukla baş, boyun, kollar ve eller gibi güneşe maruz kalan yerlerde görülürler.

Güneş ışınlarının dalga boylarıyla ilgili bir teori vardır. Kısa dalga boyları, daha çok enerji taşır ve uzun dalga boylarından daha çok hücre hasarı yaparlar. Yayılan ışının yaklaşık üçte biri dünya yüzeyine ulaşmadan önce yansıtılır, dağılır ve atmosfer tarafından absorbe edilir. Üçte ikisi ise yerküre üzerine yayılır. Güneş ışınlarının % 40' ı infrared spektrumdur ki güneşin ısıtıcı etkisi buradan gelir.% 50' si gözle görülebilen ışıktır ki reklerin farklı olarak algılanabilmesini sağlar. Geriye kalan % 10' u ise ultraviyole ışınlarıdır ki plastik cerrahları ilgilendiren kısım budur.

Ultraviyole ışınları da kendi arasında farklı dalga boylarına sahip gruplardan oluşur:
1. UVA: 320-400 nm dalga boylarında,
2. UVB: 280-320 nm dalga boylarında,
3. UVC: 280 nm ' den daha az dalga boyundadır.

Ultraviyole ışınlarının % 99' u UVA 'dır. Bu spektrum cildin rengini koyulaştıran pigment miktarını arttırır, pigment yapımını saglayan melanosit denen hücreleri arttırır ve bronzlaşmayı sağlar. % 1'i UVB' dir, UVA ile benzer etkiler yapar. Bu fraksiyon cildin erken yaşlanmasında ve deri kanseri oluşumunda en önemli faktördür. Hemen hemen % 1' ini oluşturan UVC' nin de cilt kanseri yapıcı özelliği vardır. Ozon tabakası UVC ışınlarını tama yakın süzmekle beraber UVA ışınlarını çok az süzer, UVB ışınlarına da hemen hemen hiç etkisi yoktur. Cilt kanserlerinde en önemli rolü de UVB ışınları oynarlar. Son zamanlarda ozon tabakasındaki incelme ve delikler cilt kanseri oluşum sıklığını hayli arttırmıştır. UVC ameliyathanelerde kullanılan soğuk ışık kaynaklarından da yayılır. Solaryumların son zamanlarda popüler olmasıyla da cilt kanseri sıklığında artış meydana gelmiştir.
Temmuz ayında saat 10:00 ile 12:00 arasında UVA miktarı UVB miktarından 100 kat fazla iken; UVB' nin eritem yapıcı özelliği (ciltte kızarıklık) , dolayısıyla cilt kanseri yapıcı özelliği UVA' dan 1000 kat daha fazladır. Ekvatora yaklaştıkça UV'nin zararlı etkileri artar. UV ışınlarının en zararlı olduğu saatlerin 10:00-15:00 olduğuna inanılır. Su buharı UVB'nin % 80' inin yayılımına izin verir. Bu sebeple bulutlu bir havada güneş yanıkları meydana gelebilir.

Cam UVA ışınlarını geçirir, ancak UVB işınlarını süzer. Kar güneş ışınlarının % 85-90' ını geri yansıtır. Bu sebeple ışın maruziyeti iki katına çıkar. Kış sporlarıyla ilgilenenlerde güneş yanıklarının sebebi budur. Deniz kenarında kum zayıf yansıtıcıdır.(% 15-20) Su UVB'yi % 50, UVA' yı daha çok geçirir. Bu sebeple su altında güneş yanıkları daha fazla olur. Su aynı zamanda ışınları yansıtır ancak bunların sadece % 5' i etkilidir. Su miktarı azaldıkça yansıyan ışın miktarı da artar ve hatta % 100' e yaklaşır.

Mayolar UV 'yi geçirir. Islak pamuklu tişörtler de UVA ve gözle görünen ışığı (visible light) geçirirler.
Güneş yanıklarında tedavi soğuk su uygulaması, kremler ve ağrı kesicilerden ibarettir. Açık renk giysiler tercih edilmelidir. Giysiler kuru olmalıdır. PABA(paraaminobenzoik asit),PABA esterleri ve benzofenonların güneş yanıklarını önlediği ve sağlıklı bronzlaşmayı sağladığına inanılmakla beraber son zamanlarda yeterli koruyuculuğunun olmadığı yönünde araştırmalar vardır. Çinko oksit de güvenilir bir koruyucu olarak bilinir.
(link)
Yanıkta İlk Müdahele
Geniş yanık en ağır travmalardan biridir. Yanıkları sebeplerine göre şöyle sınıflayabiliriz:

Termal Yanıklar
1. Ateş, alev
2. Akkor haline gelmiş metaller
3. Kaynama noktasına gelmiş sıvılar ve bunların buharları

Elektrikli Yanıklar
1. Yüksek voltajlı elektrik akımı
2. X ışınları
3. Radyasyon

Kimyasal Yanıklar
1. Asitler
2. Kaleviler
3. Harb gazları (fosgen, nitrojen mustard)
4. Fosfor

Termal yanıktan hemen sonra hastaya şu uygulamalar yapılır:

1. Yanığın artması önlenir: Yanan elbiseler söndürülür ve çıkartılır. Yanmış dokuların ısısı, 10-20 dk. soğuk su yıkamaları veya soğuk havlu uygulamaları ile azaltılır ve vücut ısısının düşmemesine gayret edilir. Fakat bu işlem yandıktan sonra 30 sn. Sonra başlanırsa etkilidir. Solunum yolu ile de ciddi inhalasyon yanıklarının olabileceği düşünülmeli hasta bol oksijen alabileceği, olay yerinin dışında bir yere taşınmalıdır.

2. Solunum, kalp atışları ve nabızlar kontrol edilir. Kan basıncı ölçülür.

3. Hastanın nefes alıp verdiği kontrol edilir. Hafifçe baş geriye bükülerek yeterli hava yolu sağlanır.

4. Hasta en kısa zamanda bir yanık merkezine götürülür.
Kimyasal yanıklardan sonra yanığa maruz kalan alan bol su ile yıkanmalı, bir an önce bir sağlık merkezine ulaşılmalıdır.

Elektrik yanıklarında, geçen elektrik akımı toprakla da birleşerek bir yay düzeneği oluşturur. Bu yay boyunca başta kalp olmak üzere sinir sistemi de bu olaydan etkilenebilmektedir. Bu sebeple hastanın en kısa sürede bir sağlık merkezine başvurması hayati önem taşır.

El yanıklarında yanık sonrası dokular arası sıvının serbestleşmesi sebebiyle zamanla gittikçe artan ödem meydana gelir. Bu da o uzvun yaşamını tehlikeye sokar. Eldeki yanıklarda elin uygun olmayan pozisyonda atele alınmaması elde gerilmeler ve şekil bozukluklarına sebep olabilir.
(link)
SEVGİ VE SAYGILARIMLA
MUSTAFA YENİÇERİ
 
Scudo

H.Can DEMİREL

Forum Bağımlısı
Kayıt
25 Temmuz 2006
Mesaj
1.232
Tepki
950
Şehir
Muğla
Mustafa hocam verdiğin bilgiler ve paylaşım için teşekkür ederim.Hafta sonu proğramı için görüşlerini bekliyorum.Mehmet şimdiden hazır...
 

d.berkay

Forum Bağımlısı
Kayıt
2 Ekim 2006
Mesaj
3.863
Tepki
3.046
Şehir
Ankara
İsim
Demir Berkay
Bisiklet
Marin
Bilgiler için teşekkürler...
Bende bir cilt hastalığı yüzünden 1.5 sene kadar UVA ışınları ile tedavi oldum o yüzden buna benzer belki onlarca yazı okudum zamanında merak ettiğim için...