Doğukan Aksu
instagram/no85atelier
- Kayıt
- 2 Ağustos 2009
- Mesaj
- 2.144
- Tepki
- 4.142
- Şehir
- Ankara / Çankaya
- Bisiklet
- Diğer
Herkese selam, bu kez projem bir hayli belgesel tadında olacağı kadar bisikletin parçalarından ve yapımından ziyade üretim yeri/menşei olaraktan da bağdaştırdığım Laika'ya hitaben tamamlanacak ve kendi koleksiyonumda yer bulacaktır. O yüzden bu bağlamda bilgisi olan, olmayan bir çok dostuma da buradan ışık tutacağı kanısında olaraktan bir giriş yapmam gerekirse, fixed gear bisikletlerle uğraştığım bunca yıldan yana sanırım bu elime geçen 4. XB3 oluyor. Bu XB3'lerden kimi 27" jant standartında bir şehir bisikleti melezi, kimi ise gerçek yol bisikleti konumundaydı. Yine XB3 markasını bilmeyenler için çok kısaca özetlemek gerekirse bu bisikletler tamamen Sovyetler Birliği üretimi olup kendi aralarında da ikiye ayrılaraktan yorumlanmaktadır. Kimi kullanıcı kitlesi tamamen Rus üretimi olduğunu savunsa da kimi kullanıcı kitlesi Ukraynada da üretildiğini savunmaktadır. Kısaca bu bisikletlerin en önemli noktalarından birisine değinmem gerekirse de zamanın köle sınıfı olarak nitelendiren işçilerce tamamen el imkanları ile bir araya getirildikleridir, ki bu da beraberinde düşük maliyetli üretim tesislerinde(fabrikalarda) elde üretime, düşük işçiliğe neden olmuş ve bu nedenli değerli sayılabilmeyi biraz olsun sağlamışlardır.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/intro-2.jpg
Tekrar konuya dönecek olursam da uzun zamandır üzerinde çalıştığım daha önemli bisiklet projelerime ek olarak bu projemi yaklaşık 2 haftalık bir süreçte tamamlamayı kendime amaçladım da diyebilirim. (sıradaki projem her ne kadar sürpriz kıvamında olsa da...) Şuan için bir çok malzemesini hazırlamış bulunmamla beraber kadroyu da sanırım tamamen "naked"(çıplak) bir şekilde bırakarak, kendi parçalarına ek olarak frenli bir fixie olarak sonlandıracağım. Çok fazla yazıp çizilecek olmasından dolayıda hemen Laika'ya değinmek istiyorum.
Laika 1957(Havlayan)
Başlıktan da anlayacağınız üzere dönemin CCCP(USSR) üretimi olan bu bisikleti yine kendi döneminde ve uzay tarihinde dünya yörüngesine oturmuş ilk canlısının adını vermeyi uygun gördüm. Laika (Sovyet uzay programına katılan köpek) ve uzaya giden ilk canlıdır. 3 Kasım 1957'de Sputnik 2 ile uzaya gönderilmiştir.
*Dönem itibariyle uzay uçuşunun canlılar üzerinde etkileri hakkındaki bilgilerin azlığı ve yörüngeden çıkarma teknolojisinin henüz var olmaması sebebiyle Laika'nın hayatta kalmasına ilişkin bir beklenti yoktu. Sputnik 2'nin Dünya'ya dönüş mekanizması da yoktu, bu nedenle Laika'nın uzayda öleceği belliydi. Ancak ne şekilde öldüğü uzun süre bilinmedi. Sovyet yetkilileri, köpeğin oksijensizlikten öldüğünü veya zehirli gıda ile öldürüldüğünü söyledi. SSCB'nin yıkılmasından sonra açıklanan belgelerle, Laika'nın aşırı sıcak ve stresten öldüğü 2002 yılında ortaya çıktı. Sputnik 2, güneş ışınlarının uzaydaki yakıcı etkisine göre tasarlanmamıştı, yaşam destek birimi de çok ilkeldi. Sovyetlerin uzay aracını bu denli hazırlıksız göndermelerinin nedeni Amerika ile olan uzay yarışının ilk döneminde mümkün olduğu kadar hızla yeni başarılar elde etmekti. Sputnik 2, dört hafta gibi kısa sürede geliştirildi. Laika, uçuş öncesinde özel bir "eğitim"e tabi tutuldu. Gitgide daha küçük kafeslerde bakıldı, merkezkaç sınamalarından geçirildi, roket motorlarının gürültüsü dinletildi, sıvı yiyeceklerle beslendi. Bu eğitimlerin amacı, köpeğin uzay aracındaki koşullara alışmasıydı.
Eğitim
Sovyet bilim insanları uçuş programında Moskova'nın sokak köpeklerini kullanmayı seçti; çünkü sokak köpeklerinin zaten azami derecede açlık ve soğuk koşullarına alışkın olduklarını düşünüyorlardı. Bu bağlamda Layka, Moskova'da bir sokak köpeği olarak bulundu. Yaklaşık 3 yaşındaki Layka, neredeyse 5 kilogram ağırlığında olan melez bir dişi köpekti.[10] Bazı kaynaklara göre ise Layka yaklaşık 6 kg ağırlığındaydı. Sovyet personeli ona çeşitli takma adlar verdi. Bunların arasında "Kudryavka" (Küçük Kıvırcık), "Juçka" (Küçük Böcek) ve "Limonçik" (Küçük Limon) da vardı. Kızak köpeklerinin genel Rusça ismi olan Layka dünyada popüler olan isimdi. Amerikan basını ise "mutt" sözcüğünün melez köpek anlamına gelmesini kullanarak ve Sputnik'ten esinlenerek köpeği "Muttnik" olarak adlandırdı. Yine Amerikan basınında "Curly" (Kıvırcık) adını kullanan makaleler de vardı. Layka'nın asıl cinsi bilinmemekle birlikte genellikle kabul edilen varsayıma göre sibirya kurdu veya ona benzer kuzeyli ırklardan biri ile teriyer meleziydi. Bir Rus dergisi Layka'yı "soğukkanlı" olarak niteledi ve diğer köpeklerle kavga etmediğini yazdı.
Sovyetler Birliği ve ABD daha önce hayvanları sadece yörünge altı uçuşlara göndermişti. Sputnik 2 uçuşu için Layka'nın yanında Albina ve Muşka adlarında iki köpek daha eğitilmişti.[15] Uzayda yaşam konusunda uzman olan Sovyet bilimci Oleg Gazenko, bu üç köpek arasından Layka'yı seçti ve eğitti.
Sputnik 2'nin küçük kabinine alışması için köpekler; 20 gün boyunca, boyutu giderek küçültülen kafeslerde tutuldu. Bu denli küçük bir bölmede köpeklerin boşaltım yapmayı durdurdukları, huzursuz oldukları ve sağlık durumlarının kötüleştiği gözlemlendi. Müshil (ishal yapan) ilaçları durumlarını düzeltemedi ve araştırmacılar ancak uzun süreli bir eğitimin sonuç vereceğine kanaat getirdi. Köpekler, roket kalkışını taklit eden bir santrifüje ve uzay aracının seslerini taklit eden bir makineye yerleştirildi. Bu, nabızlarının iki katı çıkmasına ve kan basınçlarının 760 torr artmasına sebep oldu. Öte yandan köpeklere, uzaydaki gıdaları olacak olan besleyici bir jel yedirildi.
Kalkıştan önce bir bilim adamı Layka'yı çocuklarıyla oynaması için evine götürdü. Daha sonra Sovyet uzay eczacılığını anlatan kitabında Dr. Vladimir Yazdovski, "Onun için güzel bir şey yapmak istedim. Yaşayacak çok az zamanı kalmıştı" dedi.
Belge
Bir NASA belgesine göre Layka kalkıştan üç gün önce, 31 Ekim 1957 günü uzay aracına yerleştirildi. Yılın o zamanında kalkış bölgesindeki sıcaklıklar aşırı derecede düşüktü ve bir ısıtıcıya bağlanan bir hortum köpeğin bulunduğu bölmeyi sıcak tutmak için kullanıldı. İki görevli kalkıştan önce Layka'yı izlemeleri için görevlendirildi. 3 Kasım 1957 günü Baykonur Uzay Üssü'nden yapılan kalkıştan hemen önce köpeğin tüyleri zayıf bir alkol solüsyonuyla ıslatıldı ve dikkatlice tarandı, vücüt fonksiyonlarını gösterecek olan cihazların yerleştirileceği yerler iyotla boyandı.
Kalkışın en hızlı anında Layka'nın solunumu kalkıştan önceki durumunun üç ila dört katına çıkmıştı. Cihazlar kalp atışının kalkıştan önce dakikada 103 atış iken kalkışın başlamasından hemen sonra dakikada 240 atışa yükseldiğini ölçtü. Yörüngeye ulaştıktan sonra Sputnik 2'nin burun konisi uzay aracının geri kalanından ayrıldı; ama "A Blok'u" planlananın aksine ayrılmadı, bu da ısı kontrol sistemini durdurdu. Isı yalıtımı kısmen devreden çıktı, kabindeki sıcaklık 40°C'ye yükseldi. Üç saatlik ağırlıksızlığın ardından Layka'nın nabzı dakikada 102 atışa düştü, bu dünyada yapılan denemelerden üç kat uzundu ve köpeğin altında olduğu baskının bir göstergesiydi. İlk gelen verilerden bazıları köpeğin tedirgin olduğunu; ama yemeğini yediğini gösteriyordu. Uçuşun beş ila yedinci saatlerinden itibaren uzay aracından gelen canlılık göstergesi kalmamıştı.
Sovyet bilim insanları Layka'yı zehirli gıdayla besleyerek öldürmeyi planlamışlardı. Yıllarca Sovyetler Birliği köpeğin ölüm sebebi hakkında birbiriyle çelişen açıklamalar yaptı, bunlardan biri uzay aracının gücünün bitmesi sonucu oksijen yetersizliğinden öldüğü, diğeri ise kasıtlı olarak yapılan zehirlemenin ölüm sebebi olduğu yönündeydi. 1999 yılında bazı Rus kaynakları Layka'nın görevin dördüncü gününde, kabinin aşırı ısınması sonucu öldüğünü söyledi. 2002 yılının ekim ayında Sputnik 2 görevinde çalışan bilim insanlarından biri olan Dimitri Malaşenkov, Layka'nın dördüncü yörüngenin tamamlanmasından önce aşırı ısınmadan dolayı öldüğünü açıkladı. Houston'daki Dünya Uzay Kongresi'nde sunduğu bir makaleye göre "bu kadar sınırlı bir zamanda güvenilir bir ısı kontrol sisteminin yapılması imkansızdı."
*çeşitli kaynaklardan alıntıdır.
Beş aydan daha uzun bir süre sonra, 2570 yörüngenin ardından, 14 Nisan 1958 günü Sputnik 2 Layka'dan geriye kalanlar ile birlikte kendiliğinden yörüngeden çıktı ve dünyaya düşerken parçalandı.
Laika anısına Trentemoller'den bir parça ve video klibi
Rusya'nın başkenti Moskova'da uzaya gönderilen ilk hayvan Laika isimli köpeğin bronzdan heykeli dikildi.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel3.jpg
Heykel, Moskova'daki uzay denemelerinin yapıldığı Askeri Tıp Enstitüsü'nün bahçesinde dikildi. Yüksekliği 2 metre olan heykel, el şeklinde bir uzay aracına benzetilmiş. Heykelin ortasında 'Laika' yerleştirilmiş. Heykelin açılışında konuşan enstitünün Başkanı Tuğgeneral İgor Uşakov, Laikan'ın dünya uzay tarihinde yerinin büyük olduğunu söyledi. Uşakov, "Laika küçük bir köpekti ve heykelde de aslı ile aynı ebatlarda duruyor." dedi.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel1.jpg
Yine büyük bir duvar panosu
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel5.jpg
Laika'ya ait gerçek video kayıtları ve basındaki haberleri
Yine Laika'ya ait kısa bir video daha
Laika için o da yetmedi zaman içerisinde posta pulları, çeşitli alanlarda kullanılmak üzere ilüstrasyonlar, çeşitli reklam formasyonları hatta ve hatta adını ile üzerinde fotografını taşıyan sigara markası bile oluşturuldu.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/Untitled-1-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a1-4.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a2-2.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a3-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a4-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a5-1.jpg
İlgilenen, takip eden ve her şeyden önemlisi zaman ayıran herkese teşekkürlerimi sunarım.
Sevgiler.
Doğukan AKSU
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/intro-2.jpg
Tekrar konuya dönecek olursam da uzun zamandır üzerinde çalıştığım daha önemli bisiklet projelerime ek olarak bu projemi yaklaşık 2 haftalık bir süreçte tamamlamayı kendime amaçladım da diyebilirim. (sıradaki projem her ne kadar sürpriz kıvamında olsa da...) Şuan için bir çok malzemesini hazırlamış bulunmamla beraber kadroyu da sanırım tamamen "naked"(çıplak) bir şekilde bırakarak, kendi parçalarına ek olarak frenli bir fixie olarak sonlandıracağım. Çok fazla yazıp çizilecek olmasından dolayıda hemen Laika'ya değinmek istiyorum.
Laika 1957(Havlayan)
Başlıktan da anlayacağınız üzere dönemin CCCP(USSR) üretimi olan bu bisikleti yine kendi döneminde ve uzay tarihinde dünya yörüngesine oturmuş ilk canlısının adını vermeyi uygun gördüm. Laika (Sovyet uzay programına katılan köpek) ve uzaya giden ilk canlıdır. 3 Kasım 1957'de Sputnik 2 ile uzaya gönderilmiştir.
*Dönem itibariyle uzay uçuşunun canlılar üzerinde etkileri hakkındaki bilgilerin azlığı ve yörüngeden çıkarma teknolojisinin henüz var olmaması sebebiyle Laika'nın hayatta kalmasına ilişkin bir beklenti yoktu. Sputnik 2'nin Dünya'ya dönüş mekanizması da yoktu, bu nedenle Laika'nın uzayda öleceği belliydi. Ancak ne şekilde öldüğü uzun süre bilinmedi. Sovyet yetkilileri, köpeğin oksijensizlikten öldüğünü veya zehirli gıda ile öldürüldüğünü söyledi. SSCB'nin yıkılmasından sonra açıklanan belgelerle, Laika'nın aşırı sıcak ve stresten öldüğü 2002 yılında ortaya çıktı. Sputnik 2, güneş ışınlarının uzaydaki yakıcı etkisine göre tasarlanmamıştı, yaşam destek birimi de çok ilkeldi. Sovyetlerin uzay aracını bu denli hazırlıksız göndermelerinin nedeni Amerika ile olan uzay yarışının ilk döneminde mümkün olduğu kadar hızla yeni başarılar elde etmekti. Sputnik 2, dört hafta gibi kısa sürede geliştirildi. Laika, uçuş öncesinde özel bir "eğitim"e tabi tutuldu. Gitgide daha küçük kafeslerde bakıldı, merkezkaç sınamalarından geçirildi, roket motorlarının gürültüsü dinletildi, sıvı yiyeceklerle beslendi. Bu eğitimlerin amacı, köpeğin uzay aracındaki koşullara alışmasıydı.
Eğitim
Sovyet bilim insanları uçuş programında Moskova'nın sokak köpeklerini kullanmayı seçti; çünkü sokak köpeklerinin zaten azami derecede açlık ve soğuk koşullarına alışkın olduklarını düşünüyorlardı. Bu bağlamda Layka, Moskova'da bir sokak köpeği olarak bulundu. Yaklaşık 3 yaşındaki Layka, neredeyse 5 kilogram ağırlığında olan melez bir dişi köpekti.[10] Bazı kaynaklara göre ise Layka yaklaşık 6 kg ağırlığındaydı. Sovyet personeli ona çeşitli takma adlar verdi. Bunların arasında "Kudryavka" (Küçük Kıvırcık), "Juçka" (Küçük Böcek) ve "Limonçik" (Küçük Limon) da vardı. Kızak köpeklerinin genel Rusça ismi olan Layka dünyada popüler olan isimdi. Amerikan basını ise "mutt" sözcüğünün melez köpek anlamına gelmesini kullanarak ve Sputnik'ten esinlenerek köpeği "Muttnik" olarak adlandırdı. Yine Amerikan basınında "Curly" (Kıvırcık) adını kullanan makaleler de vardı. Layka'nın asıl cinsi bilinmemekle birlikte genellikle kabul edilen varsayıma göre sibirya kurdu veya ona benzer kuzeyli ırklardan biri ile teriyer meleziydi. Bir Rus dergisi Layka'yı "soğukkanlı" olarak niteledi ve diğer köpeklerle kavga etmediğini yazdı.
Sovyetler Birliği ve ABD daha önce hayvanları sadece yörünge altı uçuşlara göndermişti. Sputnik 2 uçuşu için Layka'nın yanında Albina ve Muşka adlarında iki köpek daha eğitilmişti.[15] Uzayda yaşam konusunda uzman olan Sovyet bilimci Oleg Gazenko, bu üç köpek arasından Layka'yı seçti ve eğitti.
Sputnik 2'nin küçük kabinine alışması için köpekler; 20 gün boyunca, boyutu giderek küçültülen kafeslerde tutuldu. Bu denli küçük bir bölmede köpeklerin boşaltım yapmayı durdurdukları, huzursuz oldukları ve sağlık durumlarının kötüleştiği gözlemlendi. Müshil (ishal yapan) ilaçları durumlarını düzeltemedi ve araştırmacılar ancak uzun süreli bir eğitimin sonuç vereceğine kanaat getirdi. Köpekler, roket kalkışını taklit eden bir santrifüje ve uzay aracının seslerini taklit eden bir makineye yerleştirildi. Bu, nabızlarının iki katı çıkmasına ve kan basınçlarının 760 torr artmasına sebep oldu. Öte yandan köpeklere, uzaydaki gıdaları olacak olan besleyici bir jel yedirildi.
Kalkıştan önce bir bilim adamı Layka'yı çocuklarıyla oynaması için evine götürdü. Daha sonra Sovyet uzay eczacılığını anlatan kitabında Dr. Vladimir Yazdovski, "Onun için güzel bir şey yapmak istedim. Yaşayacak çok az zamanı kalmıştı" dedi.
Belge
Bir NASA belgesine göre Layka kalkıştan üç gün önce, 31 Ekim 1957 günü uzay aracına yerleştirildi. Yılın o zamanında kalkış bölgesindeki sıcaklıklar aşırı derecede düşüktü ve bir ısıtıcıya bağlanan bir hortum köpeğin bulunduğu bölmeyi sıcak tutmak için kullanıldı. İki görevli kalkıştan önce Layka'yı izlemeleri için görevlendirildi. 3 Kasım 1957 günü Baykonur Uzay Üssü'nden yapılan kalkıştan hemen önce köpeğin tüyleri zayıf bir alkol solüsyonuyla ıslatıldı ve dikkatlice tarandı, vücüt fonksiyonlarını gösterecek olan cihazların yerleştirileceği yerler iyotla boyandı.
Kalkışın en hızlı anında Layka'nın solunumu kalkıştan önceki durumunun üç ila dört katına çıkmıştı. Cihazlar kalp atışının kalkıştan önce dakikada 103 atış iken kalkışın başlamasından hemen sonra dakikada 240 atışa yükseldiğini ölçtü. Yörüngeye ulaştıktan sonra Sputnik 2'nin burun konisi uzay aracının geri kalanından ayrıldı; ama "A Blok'u" planlananın aksine ayrılmadı, bu da ısı kontrol sistemini durdurdu. Isı yalıtımı kısmen devreden çıktı, kabindeki sıcaklık 40°C'ye yükseldi. Üç saatlik ağırlıksızlığın ardından Layka'nın nabzı dakikada 102 atışa düştü, bu dünyada yapılan denemelerden üç kat uzundu ve köpeğin altında olduğu baskının bir göstergesiydi. İlk gelen verilerden bazıları köpeğin tedirgin olduğunu; ama yemeğini yediğini gösteriyordu. Uçuşun beş ila yedinci saatlerinden itibaren uzay aracından gelen canlılık göstergesi kalmamıştı.
Sovyet bilim insanları Layka'yı zehirli gıdayla besleyerek öldürmeyi planlamışlardı. Yıllarca Sovyetler Birliği köpeğin ölüm sebebi hakkında birbiriyle çelişen açıklamalar yaptı, bunlardan biri uzay aracının gücünün bitmesi sonucu oksijen yetersizliğinden öldüğü, diğeri ise kasıtlı olarak yapılan zehirlemenin ölüm sebebi olduğu yönündeydi. 1999 yılında bazı Rus kaynakları Layka'nın görevin dördüncü gününde, kabinin aşırı ısınması sonucu öldüğünü söyledi. 2002 yılının ekim ayında Sputnik 2 görevinde çalışan bilim insanlarından biri olan Dimitri Malaşenkov, Layka'nın dördüncü yörüngenin tamamlanmasından önce aşırı ısınmadan dolayı öldüğünü açıkladı. Houston'daki Dünya Uzay Kongresi'nde sunduğu bir makaleye göre "bu kadar sınırlı bir zamanda güvenilir bir ısı kontrol sisteminin yapılması imkansızdı."
*çeşitli kaynaklardan alıntıdır.
Beş aydan daha uzun bir süre sonra, 2570 yörüngenin ardından, 14 Nisan 1958 günü Sputnik 2 Layka'dan geriye kalanlar ile birlikte kendiliğinden yörüngeden çıktı ve dünyaya düşerken parçalandı.
Laika anısına Trentemoller'den bir parça ve video klibi
Rusya'nın başkenti Moskova'da uzaya gönderilen ilk hayvan Laika isimli köpeğin bronzdan heykeli dikildi.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel3.jpg
Heykel, Moskova'daki uzay denemelerinin yapıldığı Askeri Tıp Enstitüsü'nün bahçesinde dikildi. Yüksekliği 2 metre olan heykel, el şeklinde bir uzay aracına benzetilmiş. Heykelin ortasında 'Laika' yerleştirilmiş. Heykelin açılışında konuşan enstitünün Başkanı Tuğgeneral İgor Uşakov, Laikan'ın dünya uzay tarihinde yerinin büyük olduğunu söyledi. Uşakov, "Laika küçük bir köpekti ve heykelde de aslı ile aynı ebatlarda duruyor." dedi.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel1.jpg
Yine büyük bir duvar panosu
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/lakiaheykel5.jpg
Laika'ya ait gerçek video kayıtları ve basındaki haberleri
Yine Laika'ya ait kısa bir video daha
Laika için o da yetmedi zaman içerisinde posta pulları, çeşitli alanlarda kullanılmak üzere ilüstrasyonlar, çeşitli reklam formasyonları hatta ve hatta adını ile üzerinde fotografını taşıyan sigara markası bile oluşturuldu.
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/Untitled-1-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a1-4.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a2-2.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a3-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a4-1.jpg
http://i62.photobucket.com/albums/h99/graf_i/a5-1.jpg
İlgilenen, takip eden ve her şeyden önemlisi zaman ayıran herkese teşekkürlerimi sunarım.
Sevgiler.
Doğukan AKSU
