İleri Sürüş Teknikleri - Viraj Alma Teknikleri 2 - Yanlama

Eğlenceli, bir o kadar da tehlikeli, yetenek ve alıştırma isteyen, ancak bana sorarsanız ölümle yaşam arasındaki çizginin çok çok inceldiği durumlarda saliselik farklarla hayat kurtarabilecek bir hareketler bütünüdür yanlama. Güzel yapmayı öğrenirseniz; keskin virajlarda, aniden önünüzde belirecek engellerde, kaçma-kovalamaca durumlarında inanılmaz işe yarar. Doğru düzgün öğrenmeden yapmaya çalışırsanız, zaten dertte olan başınızı iyice belaya sokar. O yüzden; kendi riskinde öğrenmek isteyenler aşağıdakileri okuyabilir. İlginizi çekmiyorsa, bu konu mesajını okumayı bu noktada bitirebilirsiniz

Devam etmek isteyenler için burada bir uyarı yapmakta fayda var.

YASAL UYARI: Yanlamak tehlikelidir. Öğrenme aşaması bile birçok güvenlik riskiyle doludur, günlük hayatınızda refleksleriniz zayıf ve sürekli sakarlıklar yapan biriyseniz hiç girişmeyin. Öğrenmeye ve çalışmaya karar verirseniz de risk tamamen size aittir. Aşağıdaki anlatımda; gerek görüldükçe birçok güvenlik uyarısı yapılmış; kaza geçirmemek için almanız gereken önlemler, yeri geldikçe sıralanmıştır. Bu yazıyı okuyarak yanlamayı öğrenmeye karar vermiş bir bisiklet sürücüsünün herhangi bir sakatlanma geçirmesi durumunda; yasal olarak maddi-manevi hiç bir sorumluluğu kabul etmiyorum.

Hala meraklıysanız, anlatmaya başlıyorum

Yanlamada amaç; arka tekerleği kaydırarak bisikletin kendi etrafında dönmesini sağlamaktır. Çok ekstrem durumlarda ön tekerlek de yanlamaya katılmakla beraber; genellikle ön tekerleğin asıl görevi yola tutunur halde kalarak bisikleti yönlendirmektir. Arka tekerleğin yanlara savrulmasıyla ortaya çıkan dönüş hareketinden yararlanılarak virajlar daha keskin alınabilir, fren mesafesi panik frenden bile daha kısa hale getirilebilir ve kimi durumlarda bisikletin ilerlediği doğrultu çok hızlı bir şekilde değiştirilebilir. Tabi işin bir de eğlence boyutu var; zaten o eğlence olmasa bugün bunu bilen çok çok az insan olurdu

Nasıl yapıldığına gelirsek: yanlamayı başlatmak aslında gayet kolay; tek yapmanız gereken arka frene yüklenip arka tekerleği kilitlemek. Böylece tekerleğin yere tutunması epey bir azalıyor, ve gidonu hafifçe kırdığınızda arka tekerleğin yana savrulmasını sağlıyorsunuz. Bu da gövdenin genelinde, kendi etrafında bir dönüş hareketi olarak kendini gösteriyor. Freni bırakıp gidonu düz hale getirince de yanlama kesiliyor, bisiklet gidonu takip ederek ilerlemeye devam ediyor.

Burada asıl dikkat edilmesi gereken nokta, bisikletin üzerinde dengede kalabilmek. Bir kere selenin üzerinde oturmayı unutun; yanlarken mutlaka hafifçe de olsa ayağa kalkmalısınız. Ağırlığınızı da bir miktar öne verin ki arka tekerlek üzerindeki yük azalsın, daha rahat kaysın. Hatta duruma göre ön freni de kullanıp, arka tekerleği hepten rahatlatabilirsiniz. Ayrıca nasıl ki viraj alırken ağırlığımızı virajın içine doğru veriyoruz; yanlama yaparken çok daha keskin bir dönüş yapıyor olacağımızdan o tarafa doğru hepten yatmak gerekiyor. Tabi bu sefer de ipin ucunu kaçırıp düşme tehlikesi var, bunu önlemek için de çoğu kişi yanlamayı başlattıktan sonra yine seleye oturarak, iç tarafta kalan ayağını yere doğru uzatıyor. Hatta ayağını yere dayayıp; ayakkabıyla zemin arasındaki sürtünmeyi frenleme amacıyla kullanan bile var

Aslında yanlama çok çok geniş bir kavram ve birçok farklı çeşidi mevcut. ben şimdi yanlamanın; asıl bizim işimize yarayacak kısımlarına değineceğim:

Keskin Viraj Alma

Bir viraja gereğinden hızlı girdiğinizde, yanlayarak bisikletinizi viraj içine çekebilirsiniz. Arka tekerlekte kaymayı başlattıktan sonra gidonu kontrollü bir şekilde hafifçe virajın içine doğru kırarsınız ve arka tekerlek ve virajın dışına doğru savrulur, böylece bisikletin burnu virajın daha iç tarafına bakmaya başlar. Elbette bu savrulmayı başlattığınız an ağırlığınızı da hafifçe virajın içine doğru vermeli, ve gidonu bu sefer tam gidiş yönünüze doğru çevirerek ön tekerleğin virajı takip etmesini sağlamalısınız. Bu şekilde yeterince yavaşladığınızda, arka freni bırakarak yanlamayı sonlandırıp viraj boyunca normal bir şekilde ilerlemeye devam edebilirsiniz.

Aniden Doğrultu Değiştirme

Yüksek hızda dümdüz ilerlerken aniden biri yola fırlar, ya da başka bir şekilde önünüzde bir engel belirir. Durmak gibi bir şansınız yoktur, panik fren bile sizi kurtaramaz. Ya sağından geçeceksinizdir, ya da solundan. Yine de bu manevrayı yapmak için bile çok hızlısınızdır. İşte yanlama, tam burada devreye giriyor. Şöyle ki: öncelikle panik fren durumuna geçin ve engele çarpmadan yavaşlayabildiğiniz kadar yavaşlayın. Bu esnada arka tekerleği tamamen kilitleyin ve gidonu hafifçe kırarak, arka tekerleğin yavaş yavaş yana doğru kaymasını sağlayın. Böylece bisiklet aslında hala dümdüz ilerlerken, ana gövdenin doğrultusu saliseler içinde değişecektir. Engele iyice yaklaştığınızda iki freni de tamamen bırakın ve gidonu kadronun yöneldiği doğrultuya çevirerek, bir anda engelin yan tarafına geçin. Hemen arkasından tekrar panik fren yaparak tamamen durabilir, ve geri dönüp az önce önünüze fırlamış olan kişiye bakabilirsiniz. Muhtemelen şok geçiriyor olacaktır; yatıştırabiliyorsanız yatıştırın, kavga çıkarmaya niyetliyse de ne yapacağınız size kalmış Sonuçta siz kazayı çoktan atlattınız...

Fren Mesafesini Kısaltma:

Fizik kanunları gereği; hareketli bir cisim yüksek bir kinetik enerjiye sahiptir ve durabilmesi için bu kinetik enerjinin farklı bir enerji türüne dönüştürülmesi gerekir. Mesela frenler bu enerjiyi ısı enerjisine çevirirler Yanlamanın buna katkısı ise; bisikleti kendi etrafında hızla döndürmektir. Bu dönüş hareketi yüksek miktarda enerji gerektirir, ve o enerji de bisikletin doğrusal hareketiyle sahip olduğu enerjiden dönüştürülür

Yani şunu demek istiyorum; kendi etrafında dönmekte olan bir taşıt, dümdüz ilerleyerek panik fren yapan bir taşıttan daha çabuk durur. Bunu sağlamanın da iki yolu vardır:

İlk yol; son ana kadar dümdüz ilerleyerek panik frenle mümkün olduğunca yavaşlamak ve arkasından bisikleti kendi etrafında 90 derece ya da 180 derece çevirerek olaya son noktayı koymaktır. Bunu nasıl yapacağınızı da; buraya kadar vermiş olduğum teorik bilgileri kullanarak kendi kendinize öğrenmeniz gerekiyor Öncelikle düşük hızlarda bisikleti kendi etrafında 180 derece çevirerek durdurmaya çalışın, böylece ne kadar hıza ihtiyacınız olduğunu kestirin. Sonrasında daha yüksek hızlardan panik frenle yavaşlayıp, gözünüzün yediği hıza düşünce dönüş hareketine geçin. Pratik yaptıkça ustalaşırsınız, ve refleks olarak yapabilmeye başlarsınız. Dikkat etmeniz gereken tek şey; kendi etrafında dönme hareketinin bile karşılayamayacağı kadar yüksek bir enerjiye (yani hıza) sahipken harekete başlamamanız. Bir bisiklet kendi etrafında 180 dereceden fazla dönemez, daha fazlasına zorlandığında arka tekerlek olduğu yerde dururken ön tekerlek havalanır ve geriye doğru takla atarsınız. Ki emin olun böyle birşeyi tecrübe etmeyi hiç bir şekilde istemezsiniz

Bir yol daha var demiştim; ki onu yapmak epey ustalık istiyor. O da şöyle; panik fren esnasında arkayı tamamen kilitleyip gidonu hafifçe kırarak arka tekerleği bir tarafa attıktan sonra, gidonla oynamaya devam ederek arka tekerleği tekrar ortaya çekmek ve bu sefer de diğer tarafa göndermek. Bu şekilde kuyruk sallaya sallaya, ön frene uygulamakta olduğunuz panik frenin de etkisiyle, bir bisiklette mümkün olan en kısa fren mesafesini sağlarsınız. Ancak dikkat; bunu yapmak gerçekten ustalık ister. Önceden çalışmadan uygulamaya kesinlikle geçmeyin; kendinizi kurtarmanın başka bir yolunu bulun.

***

Yanlamanın yazılı olarak anlatılabilecek kısmı bu kadar; bu anlatımdaki teorik bilgileri iyice sindirdikten sonra tek yapmanız gereken kendinizi yollara vurmak. Başlangıç için toprak zemin çok iyidir; ustalaştıkça asfalt ve hepten özgüveniniz geldiğinde ıslak zeminde de deneyebilirsiniz. Yalnız dikkat; ıslak zemin gerçekten çok sakat. İyice ustalaşmadan; ıslak zeminde bir yanlama hareketi denemeyin bile. Aksi takdirde, daha siz ne olduğunu anlayamadan kendinizi yerde bulursunuz.

İşin eğlence kısmını kafanıza estiğince yaşayıp ustalaştıkça, refleksleriniz oturacak ve günlük hayatta aniden karşınıza çıkacak tehlikeli durumlarda da yanlamayı panik frenle kombine olarak kullanabileceksiniz. Böylece; normalde tepetaklak olacağınız birçok durumda hem kendi hayatınızı, hem de başkalarının hayatını kurtarabilirsiniz :in:

Gel gelelim yasal olarak; yanlamayı öğrenmenizi hiç bir şekilde tavsiye edemem. Baştaki uyarıyı boşuna yazmadım Bütün risk size ait... Ayrıca bir uyarı daha yapmalıyım:

Elbette canınız kadar kıymetli değil, ancak işin bir de maddi boyutu var. Yanlama; arka freninizi yıpratıp ömrünü kısaltan, arka lastiğinizi aşındıran, ve arka jantınızın akortunu bozan bir olaydır. Tabii ki herşeyin bir bedeli var; öğrenme süreci boyunca ömrünü tamamlayacak bir adet arka lastik ve 2-3 akort ayarı gayet makul bir bedel sayılır. İsterseniz, sadece yanlama öğrenirken kullanmak üzere 10-15 liraya ucuz bir arka lastik alabilirsiniz. Ancak ne olursa olsun; yanlamanın size maddi olarak getireceği yükün, canınızın yanında çok küçük bir bedel olacağını unutmayın :in:

***********

Artık işin bisiklet üzerindeki kısmını bitirmiş bulunuyoruz. Bundan sonrası, daha çok dış dünyayı algılayışımızla alakalı olacak Bir sonraki bölümde yayaları çeşitli kategorilere ayırıp, her biriyle karşılaştığınızda nasıl davranmanız gerektiğini anlatacağım. Şimdilik hoşçakalın

bildiğimiz g.t kaydırma işi bu yahu. en azından biz 5 sene önce falan öyle bilirdik. mahllede hep hızlanıp hızlanıp kaydırırdık arka tekeri, 180 derece döndürmeye çalışırdık

güzel yazı olmuş.

@Mehmet Ergene

heh işte bu da onun biraz daha bilimsel açıdan ele alınıp, yetişkinler tarafından yapılabilecek hale getirilmişi

Hocam şuan tüm yazılarınızı bir arada okudum cevabıda son konuya yazayım dedim Gerçekten çok güzel anlatımlar olmuş, ellerinize sağlık. Çok teşekkürler..

@Tamer KAMIŞLI

bunca emeğin kıymetinin bilinmesi güzel yeni yazıları da toparlıyorum bir yandan fırsat buldukça, hazır olanlarını yavaş yavaş yayınlayacağım yine. bir yandan da videoyla anlatım olayına gireyim diyorum; eskişehir'de güzel bir kamerası, ya da video çekimi iyi olan güzel bir fotoğraf makinesi olan biri varsa bekliyorum yardımını...

@Ahmet Can Yakışır

Canon Legria FS306 model video kameram var fakat ne ölçüde iş görür bilemiyorum. Çekim kalitesi fena değil, elimden geldiğince yardımcı olmak isterim Youtube veya benzeri sitelere kamera modelini yazarsanız, çekilmiş videoları bulabilirsiniz..

@Tamer KAMIŞLI

çekimleri güneşli havada yapacağımız için çok farketmez, yeter ki görüntüsü keskin ve akıcı olsun. neticede takip etmesi çok da kolay olmayan hareketler yapacağım arada

ah bir de kask kamerası olsaydı, asıl o zaman özellikle panik fren olayını çok güzel gösterirdim de; neyse artık

eskişehirdeysen hafta içi bir ara buluşup birşeyler çekelim hocam. ben bir de ömer ayyıldız'a haber vereyim, o da öyle bir projenin içinde yer almak istiyordu. hem o arada seninle de bol bol muhabbet edip gezme imkanımız olur

@Ahmet Can Yakışır

Bu haftaiçi müsaitim, tarihi ve saati kesinleştirip mesaj atarsanız kamerayı kapar gelirim

@Tamer KAMIŞLI

tamam o zaman, ben şimdiye kadar yazdıklarıma bir göz atıp ufak bir kurgu yapayım çekimler de 2 güne uzayabilir, şimdiden haberin olsun

@Ahmet Can Yakışır

Tatil zamanı zaten yapacak birşeyde yok canım sıkılıyodu çoğu zaman, keyifli olur

Güzel bir paylaşım olmuş. Yapamadığım tek şey bu sanırım ne arabada ne bisiklette yapamıyorum halen

@Mehmet Ergene

bu arada koptum bu yoruma. gece gece iyi güldüm Allah sana uzun ömürler versin

valla öyle geçerdi o zamanlar, belki şimdi de aynı şekilde diyorlardır

@İRŞAD ÇETİN

arabada yapması apayrı bir olay; hem ağırlık aktarımı falan senin kontrolünde olmadığı için daha bir ustalık gerektiriyor zamanında 1 tane arabanın mekanik aksamını, bir tanesinin de toptan kendini harcadım bu yanlama aşkına. sonra aramıza bir karakedi olarak babam girdi, arabayla yanlama sevdası büyük ölçüde bitti

eskiden yanımdaki hatunlara falan hava yapardım, o birkaç saniyelik kaydırma esnasında hemen yan koltuğumdan gelen "vuuuuuuuu!!!" çığlığı yetiyordu zaten derken uzun bir aradan sonra bir gün yanımda annem varken keskin bir dönüş yaptım yanlayarak, sonra alışık olduğum "ay çok süpeardiağğğ" yorumunun yerine "ya sonra lastiklerine noluyo bu arabanın?" diye bir soru gelince pek bir tuhaf hissettim kendimi.

o zamandan beri zavallı bisikletimle denk geldikçe yanlamaya devam ediyorum işte genellikle arazi sürüşlerinde, ya da trafiğin içinde keskin manevralar yaparken epey bir işime yarıyor. birkaç kere de uzun inişlerde, çok hızlı girdiğim virajlarda hayatım kurtuldu böyle

neyse yahu, amma uzattım. tamam anlaşıldı; videoda yanlamaya epey bir yer vereceğim

4 senelik bir konu ve daha yeni fark ettim. Normalde birçoğumuzun bildiği bu hareketi farklı yanlarıyla oldukça güzel anlatmışsınız. İstifade ettiğimi söyleyebilirim. Teşekkür etmek istedim...

Güzel bir yazı serisnin güzel bir bölümü, görüldüğü üzre yıllar sonra dahi birilerinin işine yarayabiliyor Son anlattığınız arkayı kilitledikten sonra sağa sola dengelice savurmak herhalde sizin de dediğiniz gibi en etkili yöntem olacaktır lakin bunda ustalaşmak gerek sizce bunun pratiği ne kadar hızda yapılmalıdır ve bir lastiğin ömrünü ne kadar etkiler?

Guzel olmus elinize saglik ben de birseyler eklemek isterim efendim karadeniz malumunuz virajli sevmekten baska caremiz yok
TEKNİĞİ: viraja gelmeden frenlemenizi tamamlayin hizinizi uygun seviyeye dusurun virajin icine bakin ve kontra verin (youtubedan izleyebilirsiniz bu teknigi) virajin en ic noktasindan gecince ve viraj acilirken bisikleti diklestirin bu tur bisikletinde veya dag bisikletinde ise yariyor fakat yol bisikletiyle yurdumuzun asfalt demeye bin sahit bezemelerinde kontra verip viraja yatarsaniz tekerlekler yola tutunmayacaktir (bir arkadasim cok kotu kaza yapti ?) bunun yerine agirliginizi virajin icine verin bisikleti dik tutarak, yani govdenizi viraj icine sarkitin distaki ayaginizla pedala tum gucunuzu verin (pedal kismi cokomelli) daha dengeli ve hizli bicimde dondugunuzu farkedeceksiniz