Yol bisikleti için;
Gidon bölgesinde 3 ayardan bahsedebiliriz:
-Gidon boğazı uzunluğu,
-Gidon genişliği,
-Gidon yüksekliği (Spacerlar ile oynayıp gidon aşağı indirme veya yukarı kaldırma)
Gidon boğazı uzunluğu
Yeni bir bisiklet aldığınızda, bisikletin üzerinde gelen gidon boğazı, bisikletin bedenine göre değişiklik gösterir. Yani zaten size uygun olan gidon boğazı ile gelir. S beden bir bisiklet aldığınızda genellikle 90mm bir gidon boğazı takılı halde gelir. M beden aldığınızda 100 veya 110, L beden aldığınızda ise 120 mm bir gidon boğazı büyük ihtimalle bisikletinizde takılı olur.
Bu sebeple, gidon boğazı mesafenizden memnun olmadığınızı düşünüyorsanız 2 sebebi olabilir, ya bisiklet bedeni size uygun değil ya da bisiklet, size beklediğiniz duruşu vermiyor. Örneğin siz daha agresif bir sürüş isterken, bisiklet size daha dik ve konforlu bir oturuş veriyor olabilir. Eğer gidon boğazı memnuniyetsizliğinizin altında bu söylediğim 2. sebep yatıyorsa, gidon boğazınızı ihtiyacınıza göre güncelleyebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken birkaç ufak nokta, sizin doğru uzunlukta boğazı almanıza yardımcı olacaktır.
Doğal olarak öne daha çok uzanıp, daha fazla eğilmek arzusundaysanız uzun bir gidon boğazı,
daha dik durup, belinize daha az baskı, daha rahat bir oturuş istiyorsanız daha kısa bir gidon boğazı takabilirsiniz.
Önerilen, kendi gidon boğazınızı 20 mm'den fazla değiştirmemenizdir. Yani S beden bir bisikletin üzerinde gelen 90 mmlik gidon boğazını söküp, yerine 120mm lik bir gidon boğazı takmanız, sizin sağlık problemi yaşamanıza sebep olabilir, çünkü geometrisi çok ilginç bir bisiklet elde etmiş olacaksınız.
Fakat M beden bisikletinizle birlikte gelen 100mm lik gidonu, 110,120 ile veya 80,90 ile değiştirebilirsiniz. Peki 120(gidon boğazını uzatmak) ne demek? 80(gidon boğazını kısaltmak) ne demek?
Düz yolları ve hızlı inişleri daha çok seviyorsanız, yokuş konusunda pek de iddianız yoksa, daha çok eğilebileceğinizi düşünüyor ve gidonunuzun bunu engellediğini seziyorsanız, gidon boğazınızı 10mm veya 20 mm daha uzatabilirsiniz (uzatmaktan kastım tabiki kendi gidon boğazınızı elden çıkarıp, almak istediğiniz uzunlukta yeni bir gidon boğazı almak
)
Çok uzun turların müptelasıysanız, bisikletten beklentiniz performanstan çok konfor ve daha az yorulmaksa, tur sonundaki ortalama hızınız sizin için pek bir şey ifade etmiyorsa, daha kısa bir gidon boğazına geçip daha mutlu olabilirsiniz
Daha dik bir oturuş, gidona daha kolay erişim, bele daha az yük binmesi ve belin daha az gerilmesi, benzer şekilde ve doğal olarak omuz-sırt-kol-bilek bölgelerine de daha az yük binmesi, sizin sürüş konforunuzu hissedilir bir şekilde arttıracaktır. Fakat hiçbir şey karşılıksız olmaz, bisiklet üzerindeki daha dik duruşunuz, belki de rüzgarla temas eden alanınızın %1 artması bile (muhtemelen daha fazla artacak) sizin hızınızın düşeceğini garantiler.
Fakat yine de yokuş performansınızın iyileşeceğini söyleyebilirim. Daha dik bir duruş, sizin daha rahat nefes almanızı ve ciğerlerinize daha fazla hava alabilmenizi sağlayacaktır.
Bu arada piyasada en yaygın gidon boğazı uzunluklarının 80mm,90mm,100mm,110mm,120mm olduğunu ekleyeyim. Ekstrem durumlar ve ihtiyaçlar için 60mm,70mm,130mm,140mm hatta 150mm gibi gidon boğazlarını da az da olsa bulabilirsiniz.
Gidon genişliği
Boğazda olduğu gibi, gidon da bisiklet bedenine paralel bir şekilde değişiklik gösterebilir. Firmaların büyük bir bölümünde buna rastlayabilirsiniz. Mantıken S beden bisiklet kullanması uygun olan birinin omuz genişliğinin kısa olması beklendiğinden, S beden bir bisikletin üzerinde çoğu zaman 40cm gidon boğazına rastlarsınız. Piyasada 36,38 gibi gerçekten çok küçük gidonlar da görebilirsiniz, fakat bunlar kafanızı karıştırmasın, bu gidonlar gerçekten bizler için çok ama çok küçükler ve kullanmamız mümkün değil. Bunlar, genellikle çocuklara yönelik yol bisikleti toplamada kullanılırlar. Devam edelim; M beden bir bisiklette %99 ihtimalle 42cm gidon, L beden bir bisiklette yüksek ihtimalle 44cm gidon alırsınız.
Gidon genişliğinin ölçümünde, boruların bitim noktalarının merkezinden-merkezine (center to center, c-c olarak geçiyor) ölçüsü baz alınır. Kendi gidonunuzu ister bu şekilde ölçüp, isterseniz de gidon boğazınızı söktükten sonra o bölgedeki yazılardan tam boyunu öğrenebilirsiniz (örnek 42cm c-c).
Aynı gidon boğazında olduğu gibi, gidonunuzla da oynayıp(değiştirip), ihtiyaçlarınıza uygun hale getirebilirsiniz. Fakat normal bir bireyseniz(omuzlarınız anormal genişlik veya darlıkta değilse) ve bisikletiniz size uygun bir beden alınmışsa, gidonunuz çok büyük ihtimalle size en uygun gidondur.
Gidonların da aslında kendi aralarında geleneksel,drop(çok fazla alta inen gidonlar)ergonomik(rahat),sport,sprint versiyonları var fakat bunlara girmeyeceğim.
Gidon boğazındaki uzatma-kısaltmanın aksine, gidonda genellikle sadece küçültmeye gidilir. Gidonu tek bir koşulda büyütmeniz gerekir, omuzlarınız vücudunuza göre orantısız bir şekilde geniş ise
Eğer bundan bir şüpheniz varsa, ideal gidon seçimi ile ilgili görseli inceleyebilirsiniz:
Gidon bazı durumlarda küçültülebilir. Özellikle sprinterlar, Cavendish gibi omuzları çok küçük olan ve/veya sprint esnasında önden aldığı rüzgarı(ve omuz/kol/dirsek açıklığını) en aza indirgemek isteyenler küçük gidon kullanırlar. Bu profesyoneller arasında yaygındır, normalden bir boy küçük gidon kullanmak.
Bu uygulama, ilk bakışta çok karlı ve hiçbir yan etkisi olmayan, mantıklı bir "upgrade" gibi görünse de yokuşta (eşşeğin kuyruğu her zaman yokuşta kopmuştur
) ince detaylara baktığımızda bazı eksileri vardır... Normalde kullanmamız gerekenden küçük bir gidon kullandığımızda omuzlarımız, dolayısıyla göğsümüz 2 cm daha küçüleceğinden, akciğer kapasitemizin ciddi oranda azalacağından ve ciğerlerimize doldurabileceğimiz havanın maksimum miktarının azalacağından bahsedebiliriz... Yani yokuşta daha zor nefes alacağımızdan... Bisiklet böyle nankördür işte
Bir yerden kar ederseniz, bir yerlerden muhakkak zarar edersiniz.
Özellikle yokuş odaklıysanız, veya çok yokuşçu değil ama yine de "overall"ciyseniz (genel klasman olarak Türkçeleştirebiliriz. Örneğin bir GranFondo yarışında, biliyorsunuz ki size en çok zaman kazandıracak şey tabiki yokuş performansınızı geliştirmektir, aynı zamanda atak yapmak için en uygun yer de yokuştur...) gidonunuzu küçültmeye karar vermeden önce 2 kez hatta 5 kez düşününüz...
Piyasadaki yaygın gidon ölçülerinin 38cm,40cm,42cm,44cm olduğunu, fakat ekstrem durumlar ve ihtiyaçlar için 36cm,46cm gibi gidonların da bulunabileceğini de ekleyeyim.
Gidon yüksekliği
Gidonun hemen altında spacer olarak geçen halkalar bulunur, daha rahat ayar ve değişiklik yapabilmemiz için bu halkaların farklı genişliklerde olduğunu fark etmişsinizdir. Bu halkaları gidon boğazının altına veya üstüne, ihtiyaçlarınız doğrultusunda dizerek gidonunuzun istenilen yükseklikte olmasını sağlayabilirsiniz. Bu işlem için toplamda 3 adet vida sökmeniz gerektiğini hatırlatayım (2 adet gidon boğazı vidası; yani arka kısımdaki vidalar, furç takımı vidası; gidonun en üstündeki yukarıdan baktığınızda görülebilen ve yere doğru, maşanın içine doğru giden vida)
Yeni bir bisiklet aldığınızda maşanızın devamı olan bu "boru" genellikle oldukça uzun bir halde gelir. Bunun sebebi, gerçekten dik bir sürüş isteyen pedaldaşların da ayar yapabilmesine olanak sağlamak. Çünkü bildiğiniz gibi bu boruya ekleme yapmak mümkün değil, anca maşayı değiştireceksiniz... Yani demek istediğim, bir gün bu boruyu kesmeye kalktığınızda, bir daha ekleme yapamayacağınızı, ve satarken de bunun size dezavantaj oluşturabileceğini bilmeniz. Örneğin gidonu daha yukarıda kullanmayı arzulayan birine bunu satamayacaksınız çünkü yeni bir maşa almak zorunda kalacak...
Gidon yüksekliği ayarı tamamen sizinle alakalıdır ve ideal yüksekliğinizi deneyerek bulmalısınız. Bu denemeleri 1-2 gün gibi kısa testler ile değil de 2 hafta gibi uzun denemeler ile öğrenmeye çalışın. Tabiki yeni ayar sonucu inanılmaz bir ağrı çekmeye başladıysanız bunu sürdürmeyin. Demek istediğim, gidon yüksekliğini değiştirip, ertesi gün "belim ağrıdı" deyip bu ayarın sizin için yanlış olduğunu kanaatine kapılmamanız. Belki de vücudunuz için doğru ayarı buldunuz, fakat vücudunuz buna uyum sağlamaya çalışıyordur
Son olarak gidonun doğru montajı için; Alt kısmının yere paralel veya ruble hizasında olması gerektiğini hatırlatayım. Gidonun aşağı-yukarı yönde oynatılmasından kaynaklı montaj hataları da çok sık yapılıyor, bunun da püf noktası; gidonu STI kullardan tuttuğunuzda çok hafif, birkaç derecelik bir açıyla yukarı bakması gerekiyor. Bilek problemleri kesinlikle gidonun yanlış açıda montajından kaynaklanıyor
İdeal gidon ve STI kol montajında, gidonu üstten tutarken bileğinizin fazladan bükülmemesi ve zorlanmaması, STI kollara uzanmada problem ve ağrı yaşatmaması gerekir.